از کجا بدانیم کیست تخمدان داریم؟

کیست تخمدان چیست؟

کیست تخمدان کیسه های پر از مایع هستند که می توانند روی یا درون تخمدان ها ایجاد شوند. و در بین زنان بسیارشایع و رایج هستند و بیشتر زنان در مقطعی از زندگی خود آنها را تجربه می کنند. اکثر کیست های تخمدان بی ضرر هستند و بدون ایجاد علائم قابل توجهی خود به خود برطرف می شوند.

انواع کیست تخمدان

کیست های تخمدانی به دو جهت می توانند دسته بندی شوند:1. از نظر شدت و وضعیت 2. دیگری از لحاظ منشا کیست
از نظر شدت کیست های تخمدانی به کیست های خوش خیم و بدخیم تقسیم بندی می شوند. البته خط بین خوش خیم و بدخیم یک خط واضح نیست، یک طیف می باشد؛ بدین معناکه یک طیفی از کیست های تخمدانی خوش خیم تا بدخیم داریم. یعنی بعضی از کیست های تخمدانی حد وسط دارند یعنی هم سرطانی هستند هم شدتن و متاستاز کمتری دارند

کیست های خوش خیم

کیست هایی که خوش خیم هستند عموما چند دسته اند که مهم ترین آن ها عبارتند از:
1. کیست های Functional:هر خانمی در سن باروری خود یعنی از زمانی که بلوغ اتفاق افتاد تا قبل از یائسگی خود فولیکول تولید میکنند یعنی کیسه هایی که درون آن مایع است و این فولیکول می تواند بزرگ شود و اگر اندازه این کیست ها از 30 میلی متر یا همان 3 سانتی متر بیشتر شود اصطلاح کیست را به ان اطلاق می کنند، این ها کیست های Functional هستند. البته درون این کیست ها می تواند خونریزی کند که این کیست های خونی هم جزی از کیست های فانکشنال هستند.
2. کیست های Luteal: یا همان کیست های جسم زرد، این نوع کیست ها واقعا کیست و بیماری محسوب نمی شوند اندازه آن ها زیر 30 ملی متر است جزئی از طبیعت باروری زنان است، تخمک وقتی از فولیکول آزاد شد باقی مانده آن کمی مایع جمع شود و به آن کیست Luteal می گویند حتی اگر این تجمع مایع خونریزی کمی هم داشته باشد می توانیم به آن کیست خونریزی کننده luteal گوییم که این مورد هم شایع است.
این کیست ها شایع ترین نوع کیست های تخمدان هستند و در نتیجه چرخه قاعدگی طبیعی ایجاد می شوند. آنها را می توان بیشتر به دو نوع طبقه بندی کرد:
3. کیست های درموئید: کیست هایی هستند که از جداره یا اپی تلیوم تخمدان نمی آیند، در حقیقت یک ساختار جنینی هستند که در آن بافت های متفاوتی می تواند باشد مثل: پوست، مو، عضله، چربی و... میتواند باشد. یعنی یک کیست با سلول و محتوایات به هم ریخته هست مثل بدن انسان نیست که هر بافتی در جای خود و منظم باشد. این ها هم جز دسته خوش خیم هستند اما با احتمال کمی بافت درون این کیست می تواند بدخیم شود.

کیست های بدخیم

کیست های بدخیم تخمدانی که عموما اپی تلیومی هستن یعنی عموما جداره تخمدان شروع به سرطانی شدن می کند و کیست ساخته می شود به دو نوع زیر دسته بندی می شوند:
کیست های Serous مایع رقیق و شفافی دارند
کیست های mucinous مایع غلیظ تری دارند
این کیست ها معمولا با افزایش سن بیشتر اتفاق می افتند، و همچنین اگر در فردی طول باروری و پریودی زیاد شود بدین معنی که زودتر از حد نرمال بالغ و دیر تر یائسه شود، بیشتر در معرض این خطر هستند چرا که بدن بیشتر در معرض هورمون های جنسی هستند. طبیعا عموامل ژنتیکی هم در این نوع کیست ها تاثیر زیادی دارد.

علائم و نشانه ها

علائم رایج

هرچند که اغلب کیست های تخمدان بدون علامت باقی می مانند. با این حال، برخی علائم مثل: درد لگن، نفخ، چرخه قاعدگی نامنظم و حتی درد در حین مقاربت نشان دهنده حضور کیست می تواند باشد. درک این علائم می تواند به تشخیص زودهنگام کمک کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت داشتن این علائم حتما باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد، اما بدون هرگونه علامتی هم توصیه میشود چک آپ های سالیانه را جدی گرفته و تحت نظر پزشک بود.

علل

عدم تعادل هورمونی

یکی از عوامل مهم کلیدی در ایجاد کیست تخمدان عدم تعادل هورمونی است. تخمدان ها هورمون هایی از جمله استروژن و پروژسترون تولید می کنند که چرخه قاعدگی را تنظیم می کنند و رشد و آزادسازی تخمک ها را کنترل می کنند.
در برخی موارد، عدم تعادل هورمونی می تواند عملکرد طبیعی تخمدان ها را مختل کند و منجر به تشکیل کیست شود. مثلا:
1. سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این بیماری با عدم تعادل هورمونی، به ویژه افزایش سطح آندروژن ها (هورمون های مردانه) و مقاومت به انسولین مشخص می شود. این عدم تعادل می تواند در رشد طبیعی و آزاد شدن تخمک ها اختلال ایجاد کند و منجر به تشکیل کیست های کوچک متعدد بر روی تخمدان ها شود.
2. تغییرات هورمونی در طول چرخه قاعدگی: در برخی موارد، نوسانات هورمونی در طول چرخه قاعدگی می تواند به ایجاد کیست تخمدان کمک کند. به عنوان مثال، اگر فولیکول نتواند پاره شود و تخمک آزاد شود (کیست فولیکولی)، یا اگر جسم زرد پس از آزادسازی تخمک به درستی حل نشود (کیست جسم زرد)، ممکن است کیست ایجاد شود.
3. کم کاری تیروئید: این بیماری به طور بالقوه می تواند به ایجاد کیست تخمدان کمک کند. غده تیروئید نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن و حفظ تعادل هورمونی دارد.
زمانی که غده تیروئید به درستی کار نمی کند و هورمون های تیروئیدی کافی تولید نمی کند، می تواند منجر به عدم تعادل هورمونی در سراسر بدن شود. این عدم تعادل می تواند بر عملکرد طبیعی تخمدان ها تأثیر بگذارد و چرخه قاعدگی را مختل کند و به طور بالقوه خطر تشکیل کیست تخمدان را افزایش دهد.
علاوه بر این، کم کاری تیروئید با افزایش خطر ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مرتبط است، وضعیتی که با وجود کیست های کوچک متعدد بر روی تخمدان ها مشخص می شود. سندرم تخمدان پلی کیستیک اغلب با عدم تعادل هورمونی از جمله افزایش سطح آندروژن (هورمون های مردانه)، مقاومت به انسولین و چرخه های قاعدگی نامنظم همراه است.
توجه به این نکته مهم است که اگرچه ممکن است بین کم کاری تیروئید و کیست تخمدان ارتباط وجود داشته باشد، اما همه زنان مبتلا به کم کاری تیروئید به کیست تخمدان مبتلا نمی شوند و همه کیست های تخمدان به دلیل کم کاری تیروئید ایجاد نمی شوند.

اندومتریوز

اندومتریوز می تواند باعث ایجاد کیست های تخمدان، به ویژه آندومتریوما یا کیست های شکلاتی شود. اندومتریوز وضعیتی است که در آن بافتی که به طور معمول رحم را می پوشاند (آندومتر) خارج از آن، معمولاً روی تخمدان ها، لوله های فالوپ و سایر اندام های لگنی رشد می کند.
هنگامی که بافت آندومتر روی تخمدان ها قرار می گیرد، می تواند کیست هایی را تشکیل دهد که پر از خون قدیمی است که شبیه شکلات است. این کیست ها، کیست های شکلاتی نامیده می شوند و نوع خاصی از کیست تخمدان هستند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که آندومتریوز می تواند باعث ایجاد کیست های تخمدان شود، همه کیست های تخمدان ناشی از آندومتریوز نیستند. اگر مشکوک به آندومتریوز هستید یا در مورد

بارداری و کیست تخمدان

بارداری می تواند باعث ایجاد کیست تخمدان شود. در دوران بارداری، تخمدان ها مقادیر زیادی هورمون برای رشد و تکامل جنین تولید می کنند. این افزایش هورمونی می تواند باعث تشکیل کیست های functional شود که شایع ترین نوع کیست تخمدان است.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که بارداری می‌تواند باعث ایجاد کیست‌های تخمدان شود، اکثر کیست‌های تخمدانی که در دوران بارداری ایجاد می‌شوند خوش‌خیم هستند و تهدیدی برای مادر یا جنین نیستند.

تشخیص

پزشکان معمولاً کیست های تخمدان را از طریق ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش های تصویربرداری و آزمایش های آزمایشگاهی تشخیص می دهند. فرآیند تشخیص ممکن است شامل مراحل زیر باشد:

معاینه ی جسمی

پزشکان یک معاینه لگنی را برای بررسی وجود هر گونه توده یا ناهنجاری در تخمدان ها انجام می دهد. آنها همچنین ممکن است علائم درد، حساسیت، یا تورم در ناحیه لگن را بررسی کنند.

تست های تصویربرداری

تصویربرداری مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI ممکن است برای بررسی تخمدان ها و شناسایی وجود کیست استفاده شود. این آزمایش ها می توانند به تعیین اندازه، محل و ویژگی های کیست کمک کنند.
اینجا میتوانید هر آنچه که در مورد سونوگرافی واژینال نیاز دارید مطالعه کنید.

آزمایش خون

ممکن است از آزمایش خون برای اندازه گیری سطح هورمون ها مانند استروژن و پروژسترون استفاده شود که می تواند در تشخیص انواع خاصی از کیست های تخمدان مفید باشد.

بیوپسی

در برخی موارد، بیوپسی ممکن است برای جمع آوری نمونه بافت از کیست برای تجزیه و تحلیل بیشتر انجام شود.
توجه به این نکته مهم است که همه کیست های تخمدان نیاز به درمان ندارند و بسیاری از آنها خود به خود و بدون مداخله پزشکی برطرف می شوند. با این حال، اگر کیست بزرگ باشد، باعث درد یا ناراحتی شود، یا مشکوک به سرطان باشد، ممکن است مداخله پزشکی لازم باشد.
اگر مشکوک هستید که کیست تخمدان دارید یا علائم مرتبط با کیست تخمدان را تجربه می کنید، توصیه می شود برای ارزیابی و مدیریت مناسب با یک پزشک مشورت کنید.

راه های درمانی

تحت کنترل بودن

گاهی اوقات، بهترین رویکرد این است که فقط کیست را با روش هایی مثل سونوگرافی Follow Up کرد و تا وضعیت آن را بهتر رصد کرد اگر پزشک ببیند کیست رو به بهبود است کاری انجاک نمیدهد اما اگر اندازه آن بزرگتر شود حتما اقدامات درمانی مثل دارو یا جراحی را پیشنهاد می کند.

داروها

نوع داروهای مورد استفاده برای درمان کیست تخمدان به نوع و اندازه کیست و همچنین شدت علائم و نظر پزشک بستگی دارد. برخی از داروهای رایج مورد استفاده برای درمان کیست تخمدان عبارتند از:
1. مسکن ها: مسکن های بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا استامینوفن، ممکن است برای کاهش درد و ناراحتی مرتبط با کیست تخمدان استفاده شوند.
2. داروهای ضد بارداری هورمونی: داروهای ضد بارداری هورمونی، مانند قرص های ضد بارداری، می توانند به تنظیم چرخه قاعدگی و جلوگیری از تشکیل کیست های عملکردی کمک کنند. آنها همچنین می توانند به کوچک کردن کیست های موجود کمک کنند.
3. متفورمین: این دارو معمولاً برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) استفاده می شود، وضعیتی که با تشکیل کیست های کوچک متعدد بر روی تخمدان ها همراه است. متفورمین می تواند به تنظیم سطح انسولین و کاهش تولید آندروژن ها (هورمون های مردانه) کمک کند، که می تواند به ایجاد کیست کمک کند.
داروهای هورمونی دیگری نیز وجود دارد که با سرکوب تولید استروژن و پروژسترون می توانند به کوچک شدن کیست ها و کاهش علائم کمک کنند. آنها معمولاً به دلیل عوارض جانبی بالقوه برای دوره های زمانی کوتاه استفاده می شوند و حتما باید با تجویز پزشک مصرف شوند.

جراحی

در برخی موارد ممکن است جراحی برای برداشتن کیست های بزرگ یا پیچیده ضروری باشد. جراحی ممکن است شامل یک روش کم تهاجمی، مانند لاپاراسکوپی، یا یک جراحی گسترده تر، مانند لاپاراتومی باشد.
توجه به این نکته مهم است که رویکرد درمانی کیست تخمدان بسته به شرایط فردی متفاوت خواهد بود و ممکن است درمان برای همه انواع کیست تخمدان ضروری نباشد.

عوارض

پارگی کیست ها

اگر کیست تخمدان پاره شود محتویات کیست به داخل حفره شکم بریزد. این می تواند باعث درد ناگهانی و شدید در زیر شکم، همراه با علائم دیگری مانند حالت تهوع، استفراغ و سرگیجه شود.
در بیشتر موارد، پارگی کیست تخمدان یک فوریت پزشکی نیست و بدون درمان خود به خود برطرف می شود. با این حال، در برخی موارد، پارگی کیست می تواند عوارضی مانند خونریزی داخلی یا عفونت ایجاد کند که ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.

ناباروری

ناباروری می تواند یک عارضه بالقوه کیست تخمدان باشد، به خصوص اگر کیست ها بزرگ باشند یا به گونه ای قرار گرفته باشند که بر عملکرد طبیعی تخمدان ها تأثیر بگذارد. کیست تخمدان می تواند در تخمک گذاری که آزاد شدن تخمک از تخمدان است اختلال ایجاد کند و منجر به ناباروری شود.
علاوه بر این، انواع خاصی از کیست‌های تخمدان، مانند آندومتریوما یا کیست‌های شکلاتی، با اندومتریوز مرتبط هستند، وضعیتی که می‌تواند باعث ایجاد اسکار و آسیب به اندام‌های تولید مثل، از جمله تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ شود. این آسیب می تواند به ناباروری نیز منجر شود.
توجه به این نکته ضروری است که همه کیست های تخمدان باعث ناباروری نمی شوند و بسیاری از زنان مبتلا به کیست تخمدان می توانند باردار شوند و بارداری سالمی داشته باشند.

پیشگیری

سبک زندگی شما نقش مهمی در سلامت کلی شما دارد. ما بینشی در مورد تغییرات سبک زندگی ارائه خواهیم داد که می تواند سلامت تخمدان را ارتقا دهد. ورزش کردن، عدم مصرف خوراکی هایی مثل فست فود ها، نوشیدنی های الکلی و گاز دار، عدم استعمال دخانیات و کم کردن مصرف شکر نثش به سزایی در این موضوع دارد.
و گاه پزشکان برای برخی از افراد که دائما در معرض داشتن کیست های تخمدان هستند داروهای ضد بارداری خوراکی برای پیشگیری تجویز می کنند.

نتیجه

کیست تخمدانی می توانند اذیت کننده باشند، اما با تحت نظر بودنو انجام به موقع تست های تشخیصی، می توانید به راحتی از پس آن ها بر آیید. به یاد داشته باشید که شما تنها نیستید و گزینه های درمانی مختلفی در دسترس است. در صورت مواجهه با علائم حتما تحت نظر پزشک زنان باشید.

منبع:
nhs

عکس رنگی رحم چیست؟