همه چیز درباره پلی کیستیک

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان اصطلاحی است که به سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovarian Disease) یاPCOD اطلاق می شود. تنبلی تخمدان شایع ترین اختلال هورمونی است که در زنان و دختران (پس از بلوغ و قبل از یائسگی) رخ می دهد علائم آن ممکن است در دوران بلوغ ظاهر شوند که بسیاری ازخانم ها با این سندروم مواجه هستند، ژنتیک‌ می تواند در بروز آن نقش داشته باشد زنان مبتلا به این سندروم ممکن است دچار قاعدگی های نامنظم و طولانی و یا هورمون مردانه (آندروژن) باشند تنبلی تخمدان باعث ایجاد تجمع مایعات در تخمدان ها می شود و موجب می‌ شود که تخمک‌گذاری به ‌طور منظم انجام نشود عدم درمان به موقع تنبلی تخمدان باعث ناباروری می گردد با تغییر سبک زندگی می‌توانید تا حد زیادی از‌‌‌ این سندرم‌‌‌ پیشگیری کنید.

علت تنبلی تخمدان

این سندرم در بسیاری از خانم ها در سنین باروری یعنی ۱۵ الی ۴۵ سالگی رخ‌ می دهد که با ژنتیک، انسولین اضافی و التهاب با درجه پایین ارتباط مشخصی دارد.

اضافه وزن بالا

یکی از عوامل تشدید ‌کننده این اختلال اضافه وزن بالا است، بین اضافه وزن و سندرم تخمدان، رابطه نزدیکی وجود دارد. مکانیسم های مختلفی هستند که نقش اضافه وزن و چاقی در توسعه PCOS را ایفا می کنند، از جمله افزایش مقادیر آدیپوکین های التهابی که باعث افزایش مقاومت به انسولین و آدیپوژنز نیز می شوند.

مقاومت به انسولین

70 درصد از زنان مبتلا به PCOS دارای مقاومت به انسولین هستند، که به این معنی است که سلول های بدن نمی توانند به درستی از انسولین استفاده کنند. انسولین توسط پانکراس برای تولید انرژی از قند موجود در غذاها ترشح می‌شود و زمانی که سلول ها نتوانند به درستی از انسولین استفاده کنند، تقاضای بدن برای انسولین افزایش می ‌یابد و پانکراس نیز برای جبران این مقدار بیشتری از انسولین تولید می کند در نتیجه، انسولین اضافی تحریک تخمدان ها را افزایش داده و باعث افزایش ترشح هورمون های مردانه می شوند.

اختلال ژنتیکی

دارای الگوی وراثتی است و‌ می ‌تواند توسط ژن‌ ها به اعضا یک خانواده منتقل شود تحقیقات نشان می ‌دهد که ژن‌ها، مقاومت به انسولین و التهاب همگی با تولید بیش از حد آندروژن و در نتیجه ایجاد تنبلی تخمدان مرتبط هستند این سندروم ممکن است در یک خانواده موروثی باشد و احتمال وجود بسیاری از ژن‌ها (نه فقط یک ژن) در این وضعیت نقش داشته باشند به‌طوری ‌که احتمال ابتلا به این سندرم در کسانی که مادر یا خواهرشان مبتلا به این سندرم بوده است، بیشتر است.

استرس و اضطراب

هنگامی که استرس و اضطراب دارید، پاسخ بدن ترشح هورمون کورتیزول است این هورمون باعث افزایش آندروژن ها و PCOD ‌ می‌شود.

اختلالات تیروئید

کم‌کاری تیروئید، ‌می تواند باعث ایجاد PCOD شود اختلالات تیروئیدی، به ویژه التهاب تیروئید هاشیموتو (HT)، به طور قابل توجهی در بیماران مبتلا به PCODمشاهده می شوند، به طوری که حدود 27 درصد از بیماران مبتلا به PCOD دارای این نوع اختلالات هستند این امر بسیار مهم است زیرا هر دو اختلال با مشکلات باروری مرتبط هستند.

اختلالات غده فوق کلیه

غدد فوق کلیه تحت استرس مزمن و اضافه وزن بالا، باعث افزایش سطح آندروژن (هورمون مردانه) و نواقص در تنظیم سایر هورمون ها می شود را تولید‌ می‌ کنند.

علائم تنبلی PCOD

علائم تنبلی تخمدان معمولاً در دوران بلوغ ظاهر می‌شوند مانند:
تغییرات خلق و خو
کسالت، مشکلات خواب
افزایش هورمون تستوسترون
اختلال و ناهنجاری در بارداری
گرگرفتگی و سردرد
تعرق شبانه
خشکی واژن
خشک و کم سو شدن چشم ها
تحریک پذیری یا عدم تمرکز
کاهش میل جنسی
کلسترول و تری گلیسیرید بالا
دیابت نوع 2
درد لگن
مهم ترین علائم و نشانه های تنبلی تخمدان شامل موارد زیر می باشند:

قاعدگی نامنظم

این سندروم باعث کم شدن تعداد دوره های پریود، نامنظم بودن دوره های قاعدگی و یا افزایش طول آن ها می شود همچنین، عدم تخمک گذاری مانع از ریزش پوشش داخلی رحم در هر ماه می شود.

تخمدان پلی کیستیک

کیست هایی که تخمک ها را احاطه می کنند، بزرگ می شوند. این کیست ها در واقع فولیکول های تخمدان هستند که هر کدام یک تخمک نابالغ را در برگرفته اند این تخمک ها به اندازه ای که باعث قاعدگی شود بالغ نمی شوند و باعث اختلال در عملکرد تخمدان می شوند این علائم و نشانه ها درافراد چاق، شدیدتر است.

خونریزی شدید پریود

در طول دوره های پریود ممکن است دیواره رحم ضخیم تر شود و این موضوع می تواند باعث تجربه دوره های پریود سنگین ‌تر و طولانی ‌تر از حد معمول شود.

افزایش وزن

این موضوع به دلیل اختلال در هورمون ها و عدم تعادل در تولید انسولین است 80 درصد از زنان مبتلا به این سندرم دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.

سردرد

تغییرات هورمونی باعث ایجاد سردرد در برخی از بانوان می شود.

آندروژن بیش از حد

افزایش سطح هورمون های جنسی مردانه یا آندروژن اضافی می تواند باعث علائم ظاهری مانند زیاد شدن مو (پرمویی)، آکنه شدید و طاسی با الگوی مردانه شود.

رشد مو زائد

بیش از ۷۰ درصد از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان، از رشد موهای زائد شکایت می‌کنند. این موها بیشتر بر روی صورت و قسمت های از بدن مانند پشت، شکم و سینه، رشد می کند. این مورد که با نام "هیرسوتیسم" شناخته می شود.

آکنه

تنبلی تخمدان منجر به افزایش سطح هورمون های مردانه می شود که می تواند پوست را چرب ‌تر از حد معمول کند و باعث ایجاد جوش ها در نواحی مانند صورت، سینه و قسمت بالای کمر شود این موضوع نشان دهنده تأثیر تغییرات هورمونی در بدن است.

ریزش مو یا طاسی با الگوی مردانه

بسیاری از خانم ها دچار ریزش مو ناشی از سندرم می شوند در این شرایط، موهای سر نازک تر می شوند و ممکن است ریزش کنند این وضعیت به عنوان "طاسی با الگوی مردانه" شناخته می شود .

تیره شدن پوست

این موضوع ممکن است منجر به ایجاد لکه های تیره در چین های بدن مانند روی گردن، کشاله ران و زیر سینه ها شود. این مسئله به عنوان "acanthosis nigricans" شناخته می شود.

عوارض تنبلی تخمدان

در واقع سطح بیش از حد آندروژن در سندرم پلی کیستیک می تواند بر باروری و سایر جنبه های سلامتی بیمار تاثیر بگذارد.
در ادامه به بررسی شایع‌ترین تأثیرات تنبلی تخمدان می پردازیم:

ناباروری

این بیماری می تواند چرخه طبیعی قاعدگی را قطع کرده و باردار شدن را سخت تر کند بین 70 تا 80 درصد از زنان مبتلا به PCOD مشکلات باروری دارند این وضعیت می تواند خطر عوارض بارداری را افزایش دهد، از جمله : زایمان زودرس و خطرات مرتبط با آن مانند سقط جنین، فشار خون بالا، و دیابت بارداری.
برای اقدام به بارداری با وجود تنبلی تخمدان، باید علل ناباروری ناشی از PCOS را یافت و آن ها را برطرف کرد معمولاً علت اصلی نازایی در مبتلایان عدم تخمک گذاری ناشی از عدم بلوغ فولیکول ها یا افزایش تستوسترون است.

سندروم متابولیک

یک مجموعه از علائم و عوامل خطرزا است که معمولا شامل چاقی، فشار خون بالا، قند خون بالا است که خطر بیماری قلبی، دیابت و سکته را افزایش می دهند.

آپنه خواب

این مسئله ممکن است به خاطر افزایش وزن یا افزایش سطح هورمون های مردانه (آندروژن) در بدن ایجاد شود آپنه خواب به معنای وقفه تنفسی در خواب است و معمولاً با خروپف همراه است این اختلال می تواند بر سلامت عمومی و کیفیت زندگی فرد تأثیر گذار باشد.

سرطان آندرومتر

یک نوع سرطان است که از درون مخاط رحم (آندومتر) آغاز می شود این نوع سرطان ممکن است در صورت عدم تخمک گذاری منظم و ضخیم شدن دیواره رحم ایجاد شود ضخیم شدن مخاط رحم و دیواره رحم می تواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد.

افسردگی

تغییرات هورمونی یکی از عوارضی است که ممکن است در افراد مبتلا به سندروم ظاهر شود که بر احساسات بیمار تأثیر منفی بگذارند و درنهایت بیمار افسردگی و اضطراب را تجربه ‌کند.

چگونگی تشخیص تنبلی تخمدان

تشخیص واحدی نمی تواند تعیین کننده وجود این عارضه در فرد باشد برای تشخیص باید سابقه پزشکی، شرایط بالینی، معاینات فیزیکی، آزمایشات و سونوگرافی‎ های مختلف بیمار مورد بررسی قرار گیرد.

معاینات فیزیکی

با معاینه لگنی پزشک می تواند داخل واژن یا هر گونه رشد در تخمدان ها یا رحم را مورد بررسی قرار دهد تا بتواند علائم بالینی مانند بزرگ شدن کلیتوریس یا بزرگ شدن تخمدان ها که ناشی از مشکلات هورمونی می باشند، را تشخیص دهد.

آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی سطوح هورمونی شامل اندازه‌گیری سطوح هورمون هایی مانند FSH، LH ، تستوسترون و پروژسترون و پرولاکتین می باشد.
آزمایش خون ممکن است:
برای اندازه‌گیری کلسترول، تری‌گلیسرید، مقاومت به گلوکز و دیگر هورمون‌ها نیز نیاز انجام شود.
پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای اطمینان از عوارض و بررسی سایر مشکلات هورمونی توصیه کند، از جمله:
آزمایش های دوره ای فشارخون
تحمل گلوکز
غربالگری برای افسردگی و اضطراب

سونوگرافی

با استفاده از سونوگرافی، پزشک می تواند ظاهر تخمدان و قطر مخاط رحم را اندازه گیری کرده، سونوگرافی برای بررسی اندازه تخمدان ها، دیدن کیست تخمدان و بررسی ضخامت پوشش داخلی رحم (آندومتر) مورد استفاده قرار می گیرد.

روش های درمانی تخمدان پلی کیستیک

برای این بیماری درمانی قطعی وجود ندارد چراکه یک بیماری ارثی محسوب‌ می شود برخی از روش ها تا حدودی آن را درمان می کند و باعث کاهش عوارض و علائم‌ آن می شوند عبارت اند از :
تغییر سبک زندگی
دارو درمانی و کنترل هورمون ها
عمل جراحی

اندازه تخمدان تنبل چقدر است؟

معمولا اندازه تخمدان ها در زنانی که تنبلی تخمدان دارند بزرگتر از حد طبیعی است زیرا تخمدان ها پر از تخمک هایی است که نتوانسته اند ازبافت تخمدان خارج شوند.

آیا تنبلی تخمدان باعث کم شدن خون قاعدگی یا پریود نشدن می شود؟

این سندروم باعث قطع شدن پریود یا آمنوره یا نامنظمی دردوره قاعدگی می شود زیرا در این وضعیت، تخمدان ها نمی توانند تخمک را برای تخمک‌ گذاری به طور منظم تولید کنند این موضوع ممکن است به علت عدم تعادل هورمون ها و نوعی اختلال در سیستم تولید تخمک باشد.

چه زمانی برای تنبلی تخمدان پلی کیستیک به متخصص زنان مراجعه کنیم؟

اگر بیمار باردار نباشد و قاعدگی به مدت طولانی عقب افتاد باشد یا رویش بی ‌رویه مو بر روی صورت و بدن و موی زائد چانه داشته باشد در صورت وجود چنین شرایطی حتما به پزشک مراجعه کند پزشک متخصص زنان نشانه ها و علائم بیمار را بررسی کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین می کند.

ورزش روشی موثر در تنبلی تخمدان

ورزش می تواند برای کنترل PCOD مفید باشد. ورزش های هوازی مانند پیاده روی، دویدن، دوچرخه سواری و شنا می تواند به بهبود علائم تنبلی تخمدان کمک کند. همچنین، تمرینات قدرتی و پیلاتس نیز می توانند مفید باشند.

اصلاح سبک زندگی و پیشگیری از تنبلی تخمدان

مصرف غذاهای تازه، میوه‌ها و سبزی‌ جات ، پروتئین‌ و امگا ۳
حذف مواد قندی، فست‌فودها و غذاهای چرب
ورزش‌کردن
کاهش وزن
تنظیم ساعت خواب

سخن آخر

تنبلی تخمدان یکی از مشکلات شایع بانوان که در این مقاله درباره راهکارهایی برای جلوگیری از آن ارائه شد که می توان با رعایت یک سبک زندگی سالم، به حد زیادی از علائم و حتی بروز آن جلوگیری کرد.

منبع
my.clevelandclinic