راهنمای کامل درباره دلایل پریود نامنظم

پریود نامنظم یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که خانم‌ها در دوران باروری درگیر آن می‌شوند. این اختلال فیزیولوژیکی یک علت ثابت و مشخص ندارد و در افراد مختلف ممکن است به دلایل متفاوتی ایجاد شود. در این مطلب قصد داریم اطلاعات کامل و دقیقی درباره تمام دلایل نامنظم شدن پریود خانم‌ها و راه‌های تشخیص علت و درمان آن توضیح دهیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید باشد.

پریود چیست؟

خانم‌ها از سنین نوجوانی با تغییر ترشح هورمون‌ها و وضعیت ظاهری بدن در دوره باروری قرار می‌گیرند. هر نارسایی و مشکل در بروز این تغییرات باعث اختلال در فعالیت ‌باروری می‌شود و با نشانه‌هایی همراه است. عادت ماهیانه خانم‌ها که از سنین بلوغ شروع می‌شود و تا یائسگی ادامه پیدا می‌کند، اصلی‌ترین علامت تکامل جنسی و بلوغ است.
چرخه قاعدگی ماهیانه در خانم‌ها همراه با تخمک‌گذاری، تخریب ماهانه دیواره رحم و خروج دیواره یا آندومتر تخریب شده است که 5 تا 7 روز یا 3 تا 10 روز طول می‌کشد. عوامل مختلفی مانند وارثت، شرایط روحی و داروهایی که فرد مصرف می‌کند، طول روزهای پریود را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در صورتی که این چرخه به طور منظم تکرار نشود، شرایط جسمی خانم باید توسط پزشک بررسی شود تا مشکل رفع شود.

پریود نامنظم چیست؟

چرخه قاعدگی طبیعی در خانم‌ها 28 روز است. یعنی از اولین روز شروع خونریزی تا شروع خونریزی بعدی 28 روز فاصله است. البته برخی از خانم‌ها این چرخه را کوتاه‌تر یا طولانی‌تر بین 26 تا 30 روز تجربه می‌کنند. در صورتی که فاصله بین قاعدگی کمتر از 21 روز یا بیشتر از 35 روز باشد، پریود نامنظم محسوب می‌شود.
البته در صورتی که نامنظم بودن چرخه قاعدگی در سال یک یا دو بار اتفاق بیفتد، یا نامنظمی پریود در دختران نوجوان و خانم‌ها نزدیک یائسگی، به دلیل تغییرات هورمونی است و جای نگرانی ندارد.

علائم پریود نامنظم چیست؟

پس از عبور از دوران نوجوانی و با تنظیم ترشح هورمون‌ها، چرخه قاعدگی منظم می‌شود و خانم‌ها می‌توانند فاصله بین پریودها را به خاطر بسپارند. بنابراین خانم‌ها با بروز علائم زیر متوجه می‌شوند که دچار نامنظمی پریود شده‌اند.
چرخه قاعدگی طولانی‌تر از 35 روز و تکرار این روند
تغییر تعداد روزهای چرخه قاعدگی از حالت معمول
کاهش یا افزایش غیرعادی خونریزی
دفع لخته‌های خونی بزرگ و غیرعادی از واژن
نداشتن چرخه قاعدگی برای یک یا چند ماه
درد غیرعادی و شدید پریود
البته این نکته را باید در نظر داشته باشید که علائم پریود نامنظم باید با توجه به شرایط جسمی و سابقه پریودهای قبلی فرد مشخص شود. به طور مثال برای خانمی که همواره پریودهای دردناکی را تجربه می‌کند، نمی‌توانیم درد و ناراحتی هنگام پریود را جزو علائم پریود نامنظم محسوب کنیم.

دلایل پریود نامنظم چیست؟

نامنظمی پریود متناسب با سن و شرایط جسمی و روحی خانم‌ها دلایل مختلفی دارد. موارد زیر مهم‌ترین دلایل به‌هم ریختن چرخه قاعدگی است.

بارداری

شایع‌ترین دلیل پریود نامنظم در خانم‌های متاهل، بارداری است. با اینکه به طور معمول هنگام بارداری، پریود به طور کامل قطع می‌شود، اما برخی از خانم‌ها در ماه‌های اول بارداری، درگیر پریود نامنظم می‌شوند. این افراد به جای خونریزی، درگیر لکه‌بینی می‌شوند.
علائم بارداری هنگام نامنظم شدن پریود شامل تهوع در ساعات اولیه روز، حس خستگی و بی‌حالی، حساسیت غیرعادی به بو و دردناک و حساس شدن سینه‌ها است. به همین دلیل به خانم‌های متاهل توصیه می‌شود، با بروز اولین نشانه‌های تاخیر یا نامنظمی پریود، تست بارداری دهند.

شیردهی

یکی دیگر از دلایلی که موجب تغییر هورمونی و پریود نامنظم می‌شود، شیردهی است. خانم‌های شیرده ممکن است تا چند ماه بعد از زایمان هم تخمک‌گذاری یا پریود نداشته باشند. در برخی از افراد هم چرخه قاعدگی در دوران شیردهی طولانی‌تر می‌شود. البته این وضعیت موقتی است و با توقف شیردهی یا نهایتا دو ماه بعد، وضعیت چرخه قاعدگی به حالت طبیعی برمی‌گردد.

مصرف داروهای خاص

عوارض برخی از داروها، تغییر در چرخه قاعدگی و نامنظم کردن پریودها است. داروهایی که بر پایه هورمون درمانی هستند تاثیر زیادی بر طول دوره چرخه قاعدگی دارند. به طور مثال کسانی که قرص ضد بارداری مصرف می‌کنند یا کسانی که برای درمان مشکلات پوست و مو با دلیل هورمونی دارو دریافت می‌کنند، درگیر پریود نامنظم می‌شوند.
البته مصرف داروهای ضد افسردگی، داروهای شیمی‌درمانی، داروهای رقیق‌کننده خون، داروهای صرع، اختلالات تیروئید هم با عوارضی بر چرخه قاعدگی همراه هستند.

عفونت

یکی دیگر از دلایل خونریزی ماهیانه نامنظم، عفونت دستگاه تناسلی زنانه است. با ورود باکتری‌ها به واژن، رحم و دستگاه تناسلی زنانه هم درگیر عفونت می‌شوند و علائمی نظیر ترشح از واژن با بوی نامطبوع، درد لگن و پریود نامنظم بروز می‌کند. در صورتی که دلیل نامنظم شدن خونریزی ماهیانه عفونت باکتریایی باشد با درمان توسط آنتی‌بیوتیک، پریود منظم می‌شود.

پولیپ در رحم

پولیپ دستگاه تناسلی زنانه در بافت آندومتر رحم رشد می‌کند و به دو صورت پایه‌دار و بدون‌پایه است. پولیپ توده‌ای خوش‌خیم است، اما باعث نامنظم شدن پریود می‌شود. البته برخی از پولیپ‌ها خطرناک هستند و موجب خونریزی در دوران یائسگی یا فاصله بین دو پریود می‌شوند، حتی ممکن است یکی از علت‌های خونریزی بعد از رابطه جنسی، پولیپ باشد. در صورتی که درمان مناسبی برای از بین بردن پولیپ انجام نشود، منجر به ناباروری می‌شود.

بارداری خارج از رحم

در صورتی که تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم لانه‌گزینی کند، بارداری خارج از رحم اتفاق می‌افتد. یکی از اصلی‌ترین علائم بارداری خارج از رحم، لکه‌بینی یا خونریزی شدید است.

فیبروم رحمی

یکی از عارضه‌های زنان و زایمان که موجب چرخه قاعدگی نامنظم می‌شود، فیبروم رحمی یا Uterine fibroids است. فیبروم زائده‌هایی است که روی رحم رشد می‌کند و دو نوع سرطانی و غیر سرطانی دارد. فیبروم غیر سرطانی و بدخیم، خیلی بزرگ نمی‌شود اما با پریودهای شدید و دردناک همراه است. حتی ممکن است فاصله بین پریودها کاهش پیدا کند و خانم هنگام رابطه جنسی درد و ناراحتی شدیدی را تجربه کند.

آندومتریوز

ابتلا به کیست تخمدان ساده یا هموراژیک مشکل شایعی است و برخی از خانم‌ها با ابتلا به کیست آندومتریوز که بدخیم است درگیر پریود نامنظم می‌شوند. اولین علامت کیست آندومتریوز، پریود نامنظم است که با خونریزی‌های بین چرخه قاعدگی، خونریزی شدید و دردناک همراه می‌شود.

وزن بالا

اضافه وزن مشکلی است که سلامت جسمی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از مضرات اضافه وزن، ایجاد اختلال هورمونی و به‌هم ریختن چرخه قاعدگی است. حتی اضافه وزن باعث ترشح بیش از حد انسولین می‌شود و تخمک‌گذاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
یکی دیگر از تاثیرات اضافه وزن بر نامنظمی چرخه قاعدگی، از طریق افزایش التهاب پوشش داخلی رحم است. با افزایش التهاب پوشش داخلی رحم، میزان خونریزی دوران پریود بیشتر از حد معمول می‌شود.
البته باید دقت داشته باشید چاقی علاوه بر ایجاد نامنظمی چرخه قاعدگی، احتمال سقط جنین، ناهنجاری‌های هنگام تولد و احتمال زایمان زودرس را هم افزایش می‌دهد. به همین دلیل خانم‌هایی که می‌خواهند سلامت جسمی خود را ارتقا دهند و باروری بدون چالشی را سپری کنند باید تغذیه سالم و وزن نرمالی داشته باشند.

کاهش وزن شدید

همانطور که اضافه وزن زیاد موجب بی‌نظمی خونریزی ماهیانه می‌شود، کاهش وزن هم می‌تواند این مشکل را ایجاد کند. در صورتی که رژیم غذایی یک خانم کالری کافی نداشته باشد و مواد مغذی بدن تامین نشود، هورمون‌هایی که محرک تخمک‌گذاری هستند به میزان کافی ترشح نمی‌شوند و چرخه قاعدگی را به هم می‌زنند.
به طور معمول شاخص توده بدنی کمتر از 5/18 از ریسک فاکتورهای بی‌نظمی پریود است. علائم دیگر خونریزی ماهیانه نامنظم به دلیل کاهش وزن، سردرد، ریزش موی شدید و خستگی دائمی است.

ورزش شدید

ورزش کردن موجب تنظیم میزان سوخت و ساز و ترشح متعادل هورمون‌ها می‌شود. البته به شرطی که نوع ورزش با شرایط جسمی فرد متناسب باشد. ورزش حرفه‌ای یا شدید در برخی از خانم‌ها میزان ترشح هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نظم چرخه قاعدگی را به هم می‌زند.

استرس

استرس یکی از عوامل مهمی است که فعالیت سیستم ایمنی بدن و ترشح هورمون‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. استرس عملکرد اندام‌ها و ارگان‌های حیاتی بدن را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث پریود نامنظم می‌شود. معمولا برخی از خانم‌ها در دوران امتحان یا زمانی که به دلیل طلاق، مرگ یا از دست دادن عزیزان در شرایط روحی سختی قرار می‌گیرند، با پریودهای نامنظم مواجه می‌شوند. اغلب اوقات با از بین رفتن یا کاهش عامل اضطراب، پریود هم منظم می‌شود.

اختلالات تیروئیدی

اختلال در عملکرد غده تیروئید باعث تغییر میزان ترشح هورمون‌های تیروئیدی می‌شود و بر زمان پریود تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر اغلب خانم‌هایی که درگیر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید هستند، پریود نامنظم دارند. البته با توجه به نوع اختلال ترشح هورمون‌های تیروئیدی علائم نامنظمی پریود هم متفاوت است.
به طور معمول خانم‌هایی که مبتلا به کم کاری تیروئید هستند، پریود سبک و کوتاه‌تری را تجربه می‌کنند. اما کسانی که پرکاری تیروئید دارند، پریودهایی با خونریزی شدید و مدت طولانی‌تری را تجربه می‌کنند. البته کم کاری یا پرکاری تیروئید بر فاصله بین چرخه قاعدگی موثر نیست.

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

یکی از شایعترین مشکلاتی که خانم‌ها در دوران باروری با آن مواجه می‌شوند، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. این اختلال موجب قطع کامل خونریزی ماهیانه یا تغییر در زمان آن می‌شود. کسانی که مبتلا به این سندرم هستند علاوه بر پریود نامنظم با علائم دیگری نظیر افزایش موهای زائد بدن یا ریزش مو با الگوی طاسی مردانه هم مواجه می‌شوند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک عارضه خطرناکی نیست، اما اگر خانم مبتلا، درمان مناسب و به‌موقع دریافت نکند، ممکن است نابارور شود.

سندرم Perimenopause

برخی از خانم‌ها در دوران یائسگی و بین 45 تا 50 سالگی درگیر سندرم پری‌منیوز می‌شوند و قاعدگی‌های نامنظمی را تجربه می‌کنند. طول مدت این سندرم در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بین 4 تا 8 سال طول بکشد.
سایر دلایل ایجاد کننده چرخه قاعدگی نامنظم، دیابت، مصرف مواد مخدر، مسافرت و اختلال خواب است.

شیوه تشخیص قاعدگی نامنظم چگونه است؟

یکی از سوالات متداول درباره خونریزی ماهیانه نامنظم، شیوه تشخیص آن است. در صورتی که خانمی متوجه شود قاعدگی منظمی ندارد یا سیکل‌های عادت ماهیانه کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از حد معمول است، باید به پزشک زنان مراجعه کند.
پزشک زنان ابتدا تاریخ پریودهای دو یا سه ماه اخیر را از بیمار می‌پرسد، سپس برای پیدا کردن علت و درمان مناسب از شیوه‌های تشخیصی مناسب استفاده می‌کند. مهم‌ترین راه‌های تشخیص دلیل بی‌نظمی قاعدگی شامل موارد زیر است:
آزمایش خون
معاینه لگن
سونوگرافی رحم و تخمدان برای بررسی وجود کیست، فیبروم یا پولیپ
سی‌تی‌اسکن
ام آر آی
بیوپسی آندومتر برای تشخیص دقیق آندومتریوز

درمان پریود نامنظم چگونه انجام می‌شود؟

درمان مناسب برای خونریزی ماهیانه نامنظم با توجه به علت ایجاد کننده انجام می‌شود. بنابراین پزشک باید از شیوه‌های تشخیصی دقیق برای بررسی علت خونریزی ماهیانه استفاده کند، سپس درمان مناسبی را در پیش بگیرد.
مهم‌ترین شیوه‌‌های درمان پریود نامنظم را در ادامه توضیح می‌دهیم.

دارو درمانی

کسانی که به دلیل اختلالات تیروئید دچار بی‌نظمی پریود شده‌اند، ابتدا باید درمان مناسب کم‌کاری یا پرکاری تیروئید دریافت کنند تا اختلالات قاعدگی هم از بین برود. همچنین کسانی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، آندومتریوز، عفونت و بیماری‌های التهابی لگن هستند باید داروهای مناسب را دریافت کنند.

تغییر سبک زندگی

همانطور که پیش از این گفتیم دلیل به‌هم ریختن چرخه قاعدگی در برخی از افراد، استرس و اضطراب، اضافه وزن و کاهش اشتها است. این افراد باید سبک زندگی خود را تغییر دهند تا مشکل اختلالات قاعدگی از بین برود. ورزش‌های مناسب، استراحت و خواب کافی، تغذیه مناسب و استفاده از میوه و سبزیجات در رژیم غذایی، مصرف مکمل‌های غذایی نظیر ویتامین D، یوگا و مدیتیشن و رسیدن به تناسب اندام بهترین راه‌های تنظیم ترشح هورمون‌ها و متعادل کردن چرخه قاعدگی هستند.

جراحی

یکی دیگر از شیوه‌های درمان بی‌نظمی پریود، جراحی است. خانم‌هایی که به دلیل مشکلات ساختاری در رحم یا تخمدان‌ها پریود نامنظمی را تجربه می‌کنند، در صورت صلاح‌دید پزشک باید تحت جراحی قرار بگیرند و مشکل را برطرف کنند. البته پزشکان به طور معمول ابتدا درمان‌ دارویی و غیر تهاجمی را به فرد پیشنهاد می‌کنند و در اولین مرحله درمان تهاجمی جراحی را پیشنهاد نمی‌کنند؛ مگر اینکه بیمار شرایط
خاصی داشته باشد.

کلام آخر

کوتاه‌شدن یا طولانی شدن چرخه قاعدگی در سنین باروری یک علامت خطر است و ممکن است با نشانه‌هایی نظیر لکه‌بینی یا خونریزی شدید همراه باشد. در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کامل و دقیقی درباره دلایل پریود نامنظم و راه‌های تشخیص و درمان آن در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد.