سندروم آلاژیل و علائم آن

بیماری سندروم آلاژیل

سندروم آلاژیل Alagille syndrome)) یا دیسپلازی آرتریوهپاتیک یک بیماری نادر ژنتیکی مجاری صفراوی می باشد مشکلات کبدی ناشی از داشتن مجاری صفراوی کوچک ‌تر از حد معمول در کبد است، که منجر به تجمع صفرا در داخل کبد می‌شود این تجمع صفرا باعث زخم و آسیب رسیدن به کبد می‌شود مشکلات کبدی ممکن است اولین علائم این سندروم باشد این سندروم می‌تواند سایر قسمت‌های بدن از جمله قلب، مغز، کلیه‌ها، رگ‌های خونی، چشم‌ها، صورت و اسکلت را نیز درگیر کند افراد مبتلا ممکن است دارای ویژگی‌های مشخصی از جمله پیشانی پهن و برجسته، چشم‌های عمیق و چانه کوچک و نوک تیز نیز باشند و علائم این سندروم می تواند از یک شخص به شخص دیگر حتی در یک خانواده متفاوت باشد بعضی از افراد ممکن است اختلال خفیف داشته باشند، در حالی که برخی فرم های جدیدتری از ازاین اختلال را داشته باشند بیماران در نتیجه دچار سطح کلسترول خونی بالا و گزانتم های پوستی همراه هستند گاهی عقب ماندگی ذهنی خفیف هم وجود دارد این بیماری اتوزومی غالب است و بروی کروموزم p2 قرار دارد.

علائم سندروم آلاژیل

علائم در دوران نوزادی یا اوایل کودکی ظاهر می‌شود رایج ترین نشانه ها شامل :
آسیب کبدی
خارش پوست
بیماری کلیوی
رنگ زرد پوست
بزرگ‌شدن طحال
سفیدی چشم
سطح کلسترول خونی بالا
اجابت مزاج کم رنگ و شل
انسداد جزیی یا کامل مجاری صفروای
رشد ناکافی و عقب ماندگی ذهنی خفیف
پیشانی برجسته و پهن ، چشم‌های درشت و چانه کوچک
برجستگی‌های روی پوست ناشی از رسوبات کلسترول و چربی
نقص قلبی عروقی، تنگی جداره عروق ریوی یا انسداد عروق ریوی، اختلال آئورت، نقص دیواره بین بطنی

عوارض سندروم آلاژیل

مشکلات کبدی

مشکلات کبدی ناشی از سندروم شامل کوچک شدن مجاری صفراوی در کبد می‌شود. این وضعیت باعث جمع شدن صفرا در کبد و ایجاد آسیب‌های کبدی است.

مشکلات تغذیه ای

این مشکلات می‌تواند باعث مشکلات هضمی ،اختلالات تغذیه‌ای و کمبود ویتامین شوند کمبود کلسیم و روی نیز ممکن است با این سندروم همراه باشد از جمله علائم این مشکلات می‌توان به کاهش اشتها، کاهش وزن، ناراحتی معده، اسهال یا یبوست اشاره کرد درمان مناسب برای این مشکلات شامل رعایت یک رژیم غذایی مناسب و در صورت لزوم، مکمل‌های غذایی و مشاوره تغذیه ای است سوءتغذیه می‌تواند منجر به کندی رشد، تاخیر در بلوغ و سایر مشکلات سلامتی شود.

مشکلات قلبی

مشکلات قلبی متعددی همچون اختلال در جریان خون از قلب به ریه‌ها (تنگی ریه) و سوراخ بین دو حفره پایینی قلب (نقص سپتوم بطنی) همراه است.

مشکلات عروقی

مشکلات عروقی ممکن است به علت تأثیر منفی بر رگ‌های خونی و سیستم عروقی بدن باشد علائم مشکلات عروقی می‌تواند شامل رشد ناهموار و ناهنجاری‌های رگ‌های خونی سر و گردن همراه باشد که می‌تواند منجر به خونریزی خود به خود شود و یا باعث آسیب در جمجمه یا مغز و سکته شود.

مشکلات کلیوی

مشکلات کلیوی نیز ممکن است ایجاد شود. که عملکرد کلیه را مختل و باعث مشکلاتی مثل تنگی شریان کلیه ،نفروز لیپویید می شود.

مشکلات استخوانی

این بیماری می‌تواند به علائم مشکلات استخوانی نیز منجر شود عوارض مشکلات استخوانی ممکن است شامل رشد ناهموار و ناهنجاری‌های استخوانی که باعث افزایش خطر شکستگی استخوان می شود همراه باشد.

مشکلات چشمی

این بیماری می‌تواند تأثیرات منفی روی چشم، صورت، و سیستم عروقی داشته باشد شایع‌ترین ناهنجاری چشمی، ممکن است شامل ناهنجاری اکسنفلد که در آن رشته‌های قسمت رنگی چشم (عنبیه) به طور غیر طبیعی به قرنیه متصل می‌شوند و هم‌چنین تغییرات رنگ شبکیه (تغییرات رنگدانه‌ای شبکیه) باشد.

دلایل ایجاد سندروم آلاژیل

بواسطه جهش در یکی از دو ژن ایجاد می شود ( JAG1 یا ژن NOTCH2 ) جهش ژن JAG1 در بیش از ۸۸ درصد موارد شناسایی شده است علت دشواری در تشخیص این بیماری به دلیل شدت متفاوت آن در بین بیماران است اگر در خانواده بیمار سابقه این بیماری ژنتیکی وجود دارد ژن با جهش می تواند از هر دو والد به ارث برده شود اگر یکی از والدین دچار این سندروم باشد نوزاد هم دچار این بیماری می‌شود ولی احتمال اینکه این بیماری از والدین سالم به نوزاد انتقاد پیدا کند بسیار پایین می باشد.

تشخیص سندروم آلاژیل

برای تشخیص، پزشک سابقه خانوادگی و اختلالات ژنتیکی و علائم را بررسی کرده اگر بیمار با علائم متعددی مانند یرقان، سوفل قلبی و ویژگی‌های مشخص صورت مانند چشم‌های عمیق و ابروهای پهن مراجعه کند باید برای تشخیص دقیق‌تر و مشخص ‌ترآزمایش ژنتیک و سایر آزمایش های تصویربرداری و خونی مورد استفاده قرار می‌ گردد.
برخی از آزمایش‌های بالینی رایج که به منظور تشخیص بیماری انجام می‌شوند عبارتند از:

بررسی ژنتیکی

این بیماری معمولاً به وسیله آزمایش‌ های ژنتیکی مانند تست ژنتیکی و توالی‌ یابی تشخیص داده می‌شود جهش در ژن JAG1 یا NOTCH2 معمولاً باعث ایجاد این سندروم می‌شود.

تست ‌های تصویربرداری

عکس‌ برداری از مهره‌ها و معاینه قلب ممکن است برای تشخیص نقص‌های قلبی و اسکلتی که اغلب همراه با این بیماری هستند، از تصویربرداری با اشعه ایکس (رادیولوژی) برای تشخیص استفاده می شود.

بیوپسی کبد

بررسی بافت کبد از طریق بیوپسی ممکن است کمبود مجاری صفراوی را نشان دهد و به تشخیص سندروم کمک کند.

آزمایش‌های قلب و عروق

ازمایش‌های قلب و عروقی می‌توانند برای بررسی سندروم مفید باشند این ازمایش‌ ها شامل آنژیوگرافی، اکوکاردیوگرافی و تست استرس قلبی می‌شوند.
افراد مبتلا به این سندروم باید به صورت دوره ای تست های چشم پزشکی و عملکرد کبد را برای بررسی وضعیت انجام دهند.

درمان سندروم آلاژیل

برای تشخیص روش درمانی این بیماری باید زیر نظر متخصصان ژنتیک پزشکی، گوارش (برای مشکلات سیستم گوارشی و کبد)، نفرولوژی (برای مشکلات کلیوی)، تغذیه، قلب و عروق (برای مشکلات قلبی) و چشم پزشک (برای مشکلات چشم) باشید در حال حاضر هیچ درمان شناخته‌ شده‌ای برای این سندروم وجود ندارد، اما از درمان‌ های در دسترس می ‌توان به منظور بهبود عملکرد قلب، کاهش اثرات اختلالات کبدی، کلیه‌ ها و بهبود عملکرد طحال استفاده کرد درمان سندروم به سمت علائم خاصی که در هر فرد ظاهر می شود هدایت می شود وپزشکان بهترین روش درمانی را برای بیمارتجویز می کنند که از جمله:

درمان دارویی

بسیاری از بیماران مبتلا به سندروم برای بهبود عملکرد صفرا از دوزهای بالای مولتی‌ ویتامین که شامل ویتامین‌ های A،D،E،K است نیز استفاده می‌ کنند درمان های مکمل با ویتامین ها و مواد مغذی برای افراد مبتلا به نارسایی مزمن ضروری است.

پیوند کبد

پیوند کبد برای افزایش طول عمر و بهبود عملکرد کبد برای مبتلایان به بیماری کبدی به عنوان یک مرحله نهایی از درمان تجویز می‌شود، پیوند کبد در موارد شدید سندروم (سیروز کرونری یا نارسایی کبد )جایگزین مناسب‌تری نسبت به داروها است جراحی نیز گاهی اوقات برای ترمیم نقص قلبی در بیماران مبتلا به سندروم مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

روش‌های انحراف صفراوی

روش انحراف صفراوی یا همان روش زاویه‌ای، یک روش تشخیص و اندازه‌گیری بیماری‌های صفراوی است که گردش طبیعی صفرا را بین روده‌ها و کبد قطع می‌کند و صفرا از بین می‌رود و در نتیجه سطح صفرای خون را کاهش می‌دهد این روش‌ها علائم بیماری کبدی مانند خارش را تسکین می‌دهند اما نمی تواند از پیشرفت بیماری کبدی جلوگیری کند.

درمان خارش پوست

برای کاهش خارش پوست می‌توان از هیدروکسیزین، کلوستیرامین، ریفامپیسین، فنوباربیتال و نالترکسون استفاده کرد ،مرطوب نگه‌داشتن پوست و کوتاه‌کردن ناخن‌ها می‌تواند به کاهش این عارضه کمک کند.

درمان مشکلات قلبی

برای پیشگیری از عوارض جدی داروهای لازم تجویز شده و در برخی شرایط نیاز به جراحی است در موارد متوسط تا شدید سندروم ، ممکن است در شریان‌ها برای افزایش قطرشان، استنت‌گذاری شود. مشکلات قلبی به ویژه تنگی شریان ریوی همراه با فشار بیش از حد بطن راست ممکن است پیوند کبد را دشوار کنند جراحی قلب یا یک روش مبتنی بر کاتتر برای اصلاح نقص قلبی مرحله دیگری از درمان است.

نتیجه گیری

به دلیل پیچیدگی بالینی و تأثیرات چندسیستمی این بیماری، درمان خاصی برای آن وجود ندارد. بنابراین، توصیه می‌شود با پزشک متخصص خود مشورت کرده و درمان مناسب را برای شرایط خاص خود در نظر بگیرید.

منابع
medlineplus
hopkinsmedicine