همه‌چیز درباره هیدروسل؛ علائم، تشخیص و روش‌های درمان

هیدروسل چیست؟

Hydrocele عبارت است از تجمع غیرطبیعی مایع سروزی شفاف در کیسه بیضه (scrotal sac) که معمولاً بدون درد و علائم قابل توجه دیگر است. این مایع می‌تواند به صورت موضعی در اطراف بیضه (هیدروسل تستیکولار) یا در امتداد طناب اسپرماتیک (هیدروسل کورد) تجمع یابد.

علت به وجود آمدن hydrocele

این بیماری می‌تواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید که این دلایل بسته به سن و شرایط فرد ممکن است متفاوت باشند. در زیر به برخی از علت‌های رایج آن اشاره می‌کنیم:

علت‌های هیدروسل در نوزادان

نقص مادرزادی: در نوزادان، هیدروسل معمولاً به دلیل نقص در بسته شدن کانالی به نام فرآیندوس واژینالیس (processus vaginalis) که از طریق آن بیضه‌ها از شکم به کیسه بیضه منتقل می‌شوند، به وجود می‌آید. این کانال در نوزادان باید بعد از تولد بسته شود، اما در برخی موارد این کانال باز می‌ماند و مایع از شکم به کیسه بیضه تراوش می‌کند.

علت‌های هیدروسل در بالغین

التهاب یا عفونت: التهاب یا عفونت در بیضه‌ها یا اپیدیدیم (مجاری کوچک حمل کننده اسپرم) می‌تواند باعث افزایش تولید مایع و تجمع آن در کیسه بیضه شود. این التهاب می‌تواند ناشی از عفونت‌های مقاربتی، اپیدیدیمیت یا اورکیت باشد.
آسیب یا ضربه: ضربه به ناحیه بیضه می‌تواند منجر به تجمع مایع در اطراف بیضه شود.
جراحی‌های قبلی: جراحی‌های انجام شده در ناحیه شکم یا کیسه بیضه می‌تواند باعث ایجاد هیدروسل شود.
تومورها: در موارد نادر، تومورها در بیضه‌ها یا ناحیه اطراف آن می‌توانند باعث افزایش تولید مایع و ایجاد هیدروسل شوند.
انسداد لنفاوی: انسداد در سیستم لنفاوی نیز می‌تواند منجر به تجمع مایع و ایجاد هیدروسل شود.

سایر علل

بیماری‌های سیستمیک: برخی بیماری‌های سیستمیک مانند نارسایی قلبی یا بیماری‌های کبدی می‌توانند منجر به تجمع مایع در بدن از جمله کیسه بیضه شوند.

روش های تشخیص

تشخیص این بیماری معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و استفاده از روش‌های تصویربرداری صورت می‌گیرد. در زیر به روش‌های مختلف تشخیص hydrocele اشاره می‌کنیم:

معاینه فیزیکی

پزشک معمولاً با معاینه فیزیکی شروع می‌کند. در این معاینه، پزشک به دنبال تورم در کیسه بیضه می‌گردد و ممکن است از لمس کردن کیسه بیضه برای بررسی وجود مایع استفاده کند.

تست ترانس‌ایلومینیشن

در این روش، پزشک از یک منبع نور کوچک (معمولاً چراغ قوه) استفاده می‌کند و آن را پشت کیسه بیضه قرار می‌دهد. اگر hydrocele وجود داشته باشد، نور از مایع شفاف عبور کرده و کیسه بیضه را روشن می‌کند. این تست به پزشک کمک می‌کند تا تفاوت بین مایع و بافت‌های دیگر را تشخیص دهد.

اولتراسوند (سونوگرافی)

سونوگرافی یکی از رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش‌های تشخیص hydrocele است. این تست از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر از ساختارهای داخلی بدن استفاده می‌کند و به پزشک اجازه می‌دهد تا میزان و محل تجمع مایع را بررسی کند. همچنین، سونوگرافی می‌تواند به تشخیص سایر مشکلات مانند تومورها یا التهاب‌ها کمک کند.

آزمایش‌های خونی و ادراری

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایش‌های خونی و ادراری را برای بررسی عفونت‌ها یا سایر شرایط مرتبط درخواست کند. این آزمایش‌ها می‌توانند به تشخیص علل احتمالی hydrocele مانند عفونت‌های مقاربتی یا التهاب‌ها کمک کنند.

CT اسکن یا MRI

در موارد نادر و پیچیده، پزشک ممکن است از تست‌های تصویربرداری پیشرفته‌تری مانند CT اسکن یا MRI استفاده کند تا مشکلات ساختاری دقیق‌تر و همچنین تومورها را تشخیص دهد.
این روش‌های تشخیصی به پزشک کمک می‌کنند تا به طور دقیق‌تر وضعیت بیمار را ارزیابی کرده و بهترین روش درمانی را انتخاب کند.

روش های درمان

درمان hydrocele بسته به شدت علائم و علت زمینه‌ای آن متفاوت است. در زیر به روش‌های مختلف درمان این بیماری اشاره می‌کنیم:

نظارت و پیگیری

نوزادان: این بیماری در نوزادان معمولاً خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی تا سن یک سالگی برطرف می‌شود. پزشک ممکن است نظارت دوره‌ای بر وضعیت کودک داشته باشد تا اطمینان حاصل کند که هیدروسل بهبود می‌یابد.
بالغین: در مواردی که hydrocele کوچک و بدون علائم است، پزشک ممکن است توصیه کند که فقط وضعیت را تحت نظر بگیرید تا ببینید که آیا به خودی خود بهبود می‌یابد یا نه.

درمان‌های غیرجراحی

آسپیراسیون (Aspiration): در این روش، پزشک با استفاده از یک سوزن و سرنگ، مایع تجمع یافته در کیسه بیضه را تخلیه می‌کند. این روش معمولاً به عنوان یک راه‌حل موقت استفاده می‌شود و ممکن است مایع دوباره تجمع کند. آسپیراسیون ممکن است با تزریق ماده‌ای برای کاهش احتمال عود همراه باشد.

درمان‌های جراحی

هیدروسلکتومی (Hydrocelectomy): این روش جراحی شامل برداشت یا ترمیم کیسه‌ای است که مایع در آن تجمع یافته است. هیدروسلکتومی یک روش موثر و دائمی برای درمان hydrocele است و معمولاً در بیمارانی که دارای علائم شدید یا هیدروسل‌های بزرگ هستند انجام می‌شود.
روش باز: در این روش، جراح یک برش کوچک در کیسه بیضه یا شکم ایجاد می‌کند تا به هیدروسل دسترسی پیدا کرده و آن را تخلیه کند.
روش لاپاروسکوپی: این روش شامل استفاده از ابزارهای لاپاروسکوپی برای برداشتن hydrocele از طریق برش‌های کوچک‌تر است.

درمان‌های دارویی

آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر hydrocele ناشی از عفونت باشد، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک‌ها را برای درمان عفونت تجویز کند. درمان عفونت ممکن است باعث کاهش تورم و بهبود hydrocele شود.

تغییرات در سبک زندگی

استفاده از لباس‌های تنگ: پوشیدن لباس‌های تنگ و حمایتی می‌تواند به کاهش ناراحتی و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک کند.
پرهیز از فعالیت‌های سنگین: اجتناب از فعالیت‌های شدید و ورزش‌های سنگین می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.

مشاوره با پزشک

همیشه بهتر است قبل از تصمیم‌گیری در مورد درمان، با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی بر اساس شرایط خاص شما تعیین شود.

کلام پایانی

hydrocele تجمع مایع در کیسه اطراف بیضه‌هاست که معمولاً بدون درد است و خطری جدی ایجاد نمی‌کند. این وضعیت بیشتر در نوزادان رخ می‌دهد و معمولاً خود به خود برطرف می‌شود. در بزرگسالان، hydrocele ممکن است به دلیل التهاب یا آسیب رخ دهد و گاهی نیاز به درمان جراحی دارد. برای تشخیص دقیق و اطمینان از نبود علل جدی، مراجعه به پزشک ضروری است. در صورت بروز علائم نگران‌کننده، پیگیری پزشکی مهم است.

منابع
clevelandclinic
healthline