ام آر آی ستون فقرات چیست و چه کاربردی دارد؟

ام آر آی ستون فقرات چیست؟

MRI ستون فقرات یا اسپاین ام ار آی (Spine MRI) یک تصویربرداری تشدید مغناطیسی از ستون فقرات است. ستون فقرات، که به عنوان ستون مهره‌ها نیز شناخته می‌شود، یکی از اصلی‌ترین اجزای اسکلت بدن است که از تعدادی استخوان تشکیل شده و به صورت عمودی از پایین سر تا ناحیه لگن امتداد دارد. این ساختار پیچیده نه تنها حمایت اصلی بدن را فراهم می‌کند بلکه محافظت از نخاع و فراهم کردن انعطاف‌پذیری لازم برای حرکت است. ستون فقرات به چندین بخش اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کارکردهای خاص خود را دارند:

گردنی (سرویکال)

این بخش بالاترین قسمت ستون فقرات است و برای حمایت از سر و اجازه دادن به حرکت آن طراحی شده است.
تعداد مهره‌ها: ۷ مهره

فقرات پشتی (توراسیک)

مهره‌های این بخش به دنده‌ها متصل می‌شوند و قفسه سینه را تشکیل می‌دهند که قلب و ریه‌ها را محافظت می‌کند.
تعداد مهره‌ها: ۱۲ مهره

کمری (لومبار)

این بخش از ستون فقرات تحمل بیشترین وزن بدن را دارد و مهره‌های آن بزرگتر و قوی‌تر هستند.
تعداد مهره‌ها: ۵ مهره

ام ‌آر آی لومبوساکرال

ام ‌آر آی ستون فقرات کمری (لومبار) یک روش تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی قوی و امواج رادیویی، تصاویر دقیقی از ستون فقرات کمری و بافت‌های اطراف آن تهیه می‌کند. این روش بدون درد و غیرتهاجمی است و به پزشکان امکان می‌دهد تا به بررسی دقیق ساختارهای ستون فقرات کمری، از جمله مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای، عصب‌ها و بافت‌های نرم اطراف آن بپردازند. این تصویربرداری برای تشخیص مشکلات و بیماری‌های مختلف مانند دیسک کمر، آسیب‌دیدگی‌ها، تومورها و بیماری‌های التهابی در ناحیه کمر به کار می‌رود.

ساختار کمر

ساختار کمر به 3 دسته تقسیم بندی می شود که عبارت اند از:

ستون فقرات کمری

شامل ۵ مهره کمری (L1-L5) است که بزرگ‌ترین مهره‌های ستون فقرات را تشکیل می‌دهند و بیشترین وزن را تحمل می‌کنند.

دیسک‌های بین مهره‌ای

دیسک‌ها که بین مهره‌ها قرار دارند، به عنوان بالشتک‌هایی عمل می‌کنند که از ضربه‌ها محافظت می‌کنند و اجازه می‌دهند ستون فقرات انعطاف‌پذیر باشد.

اعصاب

ریشه‌های عصبی از فضاهای بین مهره‌ها خارج می‌شوند و به پاها و دیگر قسمت‌های بدن کشیده می‌شوند.

عضلات و رباط‌ها

عضلات و رباط‌های کمر به حمایت از ستون فقرات و انجام حرکات کمک می کنند.

چرا ام ‌آر‌آی لومبارتجویز می ‌شود؟

پزشک ممکن است ام آر ‌آی را در شرایط زیر تجویز کند:

تشخیص دقیق بیماری‌ها و آسیب‌های ستون فقرات

ام‌آر‌آی به شناسایی مشکلاتی مانند فتق دیسک، بیماری‌های دژنراتیو دیسک، آسیب‌های نخاعی، تومورها، عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی بررسی مشکلات مادرزادی مربوط به ستون فقرات کمک می‌کند.

بررسی علت دردهای مزمن کمر

برای بیمارانی که از درد مزمن کمر رنج می‌برند و درمان‌های معمولی مؤثر واقع نشده‌اند.

ارزیابی علائم نورولوژیکی

مانند بی‌ حسی، ضعف یا گزگز در پاها، که ممکن است نشان‌دهنده فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی باشد.

علائم فشار بر نخاع یا ریشه‌های عصبی

مانند سیاتیک، که در آن فشار بر ریشه‌های عصبی در ستون فقرات کمری باعث درد، بی‌ حسی، یا ضعف در پاها می‌شود.

آسیب‌های ناشی از حوادث یا ضربه

برای ارزیابی آسیب‌های بالقوه به ستون فقرات کمری ناشی از سقوط، تصادفات و آسیب های ورزشی انجام می شود.
در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشته باشید پزشک ممکن است ام ‌آر آی کمر را برای تشخیص دقیق بیماری تجویز کند:
آسیب به ستون فقرات قسمت تحتانی
MS
کمردرد مداوم یا شدید همراه با تب
مشکل در کنترل یا خالی کردن مثانه
بیرون زدگی دیسک کمر
نقایص مادرزادی
مشکل در راه رفتن و حفظ تعادل
ضعف، بی حالی بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست و پا
انتشار درد در پاها

ام آر آی دیسک کمر چگونه انجام می شود؟

بیمار برروی تخت ام آر آی که دو سر آن باز است دراز می کشد سپس وارد محفظه ای می شود برای انجام MRI ممکن است نیاز باشد تا از یک کویل مخصوص به نام کویل ستون فقرات یا به اصطلاح Synergy Coil استفاده شود وجود این کویل باعث می شود تا تصاویر کمر و ستون فقرات بیمار با دقت و کیفیت بالاتری صورت پذیرد ممکن است ام آر آی کمر با تزریق انجام شود این عمل کمک می کند تا هرگونه مشکل در ستون فقرات بیمار بهتر مشاهده شود، در طول ام آر آی باید بیمار بدون حرکت باشد هر تصویر ایجادشده یک برش نازک از بدن بیمار را نشان می دهد MRI کمر، حدود 20 تا 30 دقیقه یا بیشتر طول می کشد پس از پایان تصویربرداری، بیمار می‌تواند بلافاصله فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرید.

ام آر آی کمر با تزریق کنتراست

ام ‌آر آی کمر (لومبار) با تزریق کنتراست نوعی از تصویربرداری پیشرفته است که در آن قبل از انجام ام ‌آر آی، یک ماده کنتراست به بدن بیمارتزریق می‌شود. این ماده کنتراست به برجسته‌سازی بافت‌های خاص، به ویژه رگ‌های خونی و نواحی دارای التهاب یا عفونت، کمک می‌کند. این روش به پزشکان این امکان را می‌دهد تا تصاویر دقیق‌تر و واضح‌تری از ستون فقرات کمری و بافت‌های اطراف آن به دست آورند، که در نتیجه تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها و شرایط پزشکی مختلف مانند تومورها، عفونت‌ها، آسیب‌های دیسک و بیماری‌های دژنراتیو را ممکن می‌سازد. این روش برای مواردی که تصاویر ام آر آی معمولی اطلاعات کافی ارائه نمی‌دهند، مفید است.

مزایا ام آر آی لومبار

ام آر آی لومبار دارای مزایای متعددی است که آن را به یکی از ارجح‌ترین روش‌های تصویربرداری برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات ستون فقرات کمری تبدیل کرده است:
دارای دقت تشخیصی بالایی می باشد و قادر است تصاویر بسیاردقیقی از بافت نرم، مهره‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای، و ریشه‌های عصبی ارائه دهد، که این امر به تشخیص دقیق‌تر بیماری‌ها و شرایط پزشکی کمک می‌کند.
برخلاف سی ‌تی اسکن و اشعه X که از اشعه‌های یونیزان استفاده می شود، در ام ‌آر آی از میدان‌های مغناطیسی و امواج رادیویی استفاده می ‌شود.
برای تشخیص دقیق بیماری‌ها و شرایط مختلفی مانند دیسک کمر، بیماری دژنراتیو دیسک، آسیب‌های نخاعی، تومورها، عفونت‌ها و بیماری‌های التهابی استفاده می‌شود.
انجام ام ‌آر آی فرآیندی بدون درد و غیرتهاجمی است و نیازی به ایجاد برش یا ورود به بدن ندارد.
ام‌ آر آی امکان مقایسه تصاویر گرفته شده در زمان‌های مختلف را فراهم می‌آورد تا پزشکان بتوانند پیشرفت بیماری یا پاسخ به درمان را ارزیابی کنند.

درمان مشکلات ستون فقرات کمری

برای درمان مشکلات مربوط به ستون فقرات کمری، اقدامات و توصیه‌های زیر می‌توانند مفید باشند:

فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات ویژه‌ای را برای کاهش درد و بهبود عملکرد کمر طراحی کند.

داروها

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ممکن است برای کاهش درد و التهاب تجویز شوند.

استراحت

در مواقع شدید، استراحت کوتاه‌مدت (معمولاً نه بیشتر از یکی دو روز) می‌تواند به کاهش درد کمر کمک کند.

کمپرس گرم یا سرد

استفاده از کمپرس سرد می‌تواند بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی برای کاهش التهاب مفید باشد، و کمپرس گرم می‌تواند به شل کردن عضلات کمک کند.

تزریقات استروئیدی

در موارد شدیدتر، تزریق استروئید به محل درد می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.

جراحی

در مواردی که درمان‌های دیگر موثر نباشند و درد ناشی از فتق دیسک یا سایر شرایط ساختاری باشد، جراحی ممکن است گزینه‌ای باشد.

تفسیر Lumbosacral MRI

تفسیر ام ‌آر ‌آی به دانش و تخصص خاصی نیاز دارد و باید توسط رادیولوژیست‌ها انجام می‌شود.
در ادامه به بعضی از اصطلاحات مهم در ام آر آی کمر می پردازیم که سوال بسیاری از بیماران می باشد:
دهیدراتاسیون دیسک بین مهره ای
به عنوان دژنراسیون دیسک یا فتق دیسک شناخته می‌شود که وظیفه جذب ضربه و حفظ فاصله بین مهره‌ها را بر عهده دارند، آب خود را از دست می‌دهند و به تدریج خشک و فشرده می‌شوند. این حالت می‌تواند منجر به کاهش انعطاف‌پذیری دیسک، افزایش آسیب‌پذیری در برابر فشار و در نهایت به درد و ناراحتی در ناحیه پشت شود.
دیسک بالجینگ (Bulging Disc)
به برآمدگی دیسک گفته می‌شود، حالتی است که در آن بخشی از دیسک بین مهره‌ای خارج از محدوده طبیعی خود برآمده می‌شود در دیسک بالجینگ، برآمدگی در سراسر دیسک و بدون پارگی خاصی ایجاد می‌شود.
سنترال دیسک پروتروژن (Central Disc Protrusion)
نوعی خاص از برآمدگی دیسک است که در آن بخشی از دیسک بین مهره‌ای به سمت مرکز کانال نخاعی برجسته می‌شود. این حالت می‌تواند فشار زیادی را به نخاع یا اعصاب نخاعی وارد کند، که می‌تواند منجر به درد، بی ‌حسی، ضعف، یا حتی مشکلات در کنترل مثانه و روده شود.
سنترال دیسک اکستروژن (central disc extrusion)
در کمر به وضعیتی اشاره دارد که در آن ماده ژله‌ای درون دیسک بین مهره‌ای (که به نام نوکلئوس پولپوسوس شناخته می‌شود) از حد معمول خود فراتر رفته و به فضای کانال نخاعی یا اعصاب اطراف فشار می‌آورد. این حالت می‌تواند به دلیل پارگی یا ضعف در لایه بیرونی دیسک (آنولوس فیبروسوس) رخ دهد. اکستروژن نسبت به پروتروژن (برآمدگی ساده دیسک)، شدیدتر است و معمولا نشان دهنده آسیب بیشتری به دیسک است.
هایپرتروفی مفاصل فست (Facet hypertrophy)
به افزایش حجم یا ضخامت مفاصل فست در ستون فقرات اشاره دارد. مفاصل فست، که به آنها مفاصل زائد نیز گفته می‌شود، مفاصل کوچکی هستند که بین فرآیندهای مهره‌ها در پشت ستون فقرات قرار دارند و به حفظ ثبات و اجازه حرکت ستون فقرات کمک می‌کنند.
هایپرتروفی لیگامان فلاوم ( hypertrophy Ligamentum Flavum)
به ضخیم شدن یا بزرگ شدن لیگامان فلاوم اشاره دارد. لیگامان فلاوم، که در پشت کانال نخاعی قرار دارد و بین مهره‌های ستون فقرات کشیده شده است، به حفظ ثبات ستون فقرات و حمایت از حرکات طبیعی آن کمک می‌کند. این لیگامان به طور طبیعی انعطاف‌پذیر است و به بازگشت ستون فقرات به وضعیت اولیه پس از خم یا فلکسیون کمک می‌کند با افزایش سن، لیگامان فلاوم ممکن است ضخیم و سفت شود، که به آن هایپرتروفی گفته می‌شود.
اسپوندیلولیزیس (spondylolisthesis)
یک شکستگی استرسی (ترک) در یکی از مهره‌های ستون فقرات است، بیشتر در ناحیه پارس اینترآرتیکولاریس، که بخشی از مهره است که دو مفصل فاست (facet joint) را به یکدیگر متصل می‌کند. این شرایط بیشتر در ناحیه ستون فقرات کمری (لومبار) رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به درد مزمن کمر، به خصوص در نوجوانان و جوانانی که در فعالیت‌های ورزشی شرکت می‌کنند، شود.
اشمورل نود (Schmorle,s node)
حالتی است که در آن بخشی از دیسک بین مهره‌ای به درون مهره نفوذ می‌کند. این حالت بیشتر در ستون فقرات کمری دیده می‌شود اما می‌تواند در هر قسمتی از ستون فقرات رخ دهد. گره‌های Schmorl معمولاً در اثر آسیب‌دیدگی ناگهانی یا فشار طولانی مدت روی مهره‌ها ایجاد نمی‌شوند، بلکه بیشتر به دلیل ضعف ماده استخوانی در مهره‌ها که مانع از مقاومت در برابر فشار وارده از دیسک‌ها می‌شود، بوجود می‌آیند.

سخن آخر

ام ‌آر آی کمر (لومبار) یک ابزار تشخیصی قدرتمند و غیرتهاجمی یک گزینه ایمن و موثر برای بیمارانی است که نیاز به ارزیابی دقیق‌تر ستون فقرات کمری دارند و بهترین انتخاب روش درمانی می باشد و برای پزشکان، این روش یک ابزار کمک‌کننده قدرتمند برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر است، و در نهایت به ارائه مراقبت‌های پزشکی بهینه به بیماران کمک می‌کند.
در صورت تمایل به دریافت نوبت اینترنتی و کاملا آسان و سریع می توانید از ایران نوبت نوبت خود را رزرو نمائید.