برای تشخیص عفونت رحم چه آزمایش‌هایی لازم است؟

تشخیص عفونت رحم یکی از مهم‌ترین مراحل در حفظ سلامت دستگاه تناسلی زنان است. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها یا میکروب‌ها از واژن یا دهانه رحم وارد لایه داخلی رحم شوند و موجب التهاب و درد شوند. پزشکان برای شناسایی دقیق نوع و شدت عفونت از مجموعه‌ای از آزمایش‌های تخصصی و معاینه‌های بالینی استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند مشکل از رحم است و نه از سایر اندام‌های لگنی در روند تشخیص، معمولاً ابتدا بررسی علائم بالینی مانند ترشحات غیرطبیعی، تب، درد لگن و خونریزی نامنظم انجام می‌شود. سپس برای اطمینان بیشتر آزمایش‌هایی مانند پاپ اسمیر، کشت ترشحات واژن، آزمایش خون (CBC و CRP) و گاهی سونوگرافی رحم و لگن تجویز می‌گردد. هر یک از این تست‌ها اطلاعات متفاوتی در مورد میزان التهاب و نوع عامل عفونت ارائه می‌دهند.
تشخیص به‌موقع باعث می‌شود درمان سریع‌تر آغاز شده و از عوارض جدی مثل ناباروری، درد مزمن و گسترش عفونت به لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها جلوگیری شود. اگر این وضعیت دیر تشخیص داده شود درمان دشوارتر شده و احتمال آسیب دائمی به رحم افزایش می‌یابد. بنابراین توجه به علائم هشداردهنده و مراجعه منظم به پزشک زنان اهمیت ویژه‌ای دارد.

آزمایش پاپ اسمیر (Pap Smear)

آزمایش پاپ اسمیر یکی از اصلی‌ترین روش‌های غربالگری بیماری‌های دهانه رحم است که علاوه بر تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم، می‌تواند به شناسایی تغییرات التهابی ناشی از عفونت‌های میکروبی، قارچی و ویروسی نیز کمک کند. در این تست، نمونه‌ای از سلول‌های سطح دهانه رحم جمع‌آوری و با روش‌های سیتولوژیک مورد بررسی قرار می‌گیرد. وجود سلول‌های التهابی، تغییرات واکنشی در اپیتلیوم یا مشاهده قارچ‌هایی مانند Candida albicans و باکتری‌هایی مانند Gardnerella vaginalis می‌تواند نشانگر عفونت یا واژینوز باشد. نتیجه‌ی غیرطبیعی پاپ اسمیر ممکن است نیاز به آزمایش‌های تکمیلی مانند کشت میکروبی یا تست HPV داشته باشد تا نوع دقیق عامل عفونت مشخص شود.

آزمایش میکروب‌شناسی و کشت ترشحات واژن و دهانه رحم

آزمایش کشت ترشحات واژن یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای شناسایی عامل بیماری‌زا در عفونت‌های دستگاه تناسلی تحتانی و رحم است. در این روش، نمونه‌ی ترشحات از دهانه رحم یا واژن گرفته شده و در محیط‌های کشت اختصاصی برای رشد باکتری‌ها، قارچ‌ها یا انگل‌ها قرار داده می‌شود. سپس کلنی‌های رشد یافته از نظر نوع میکروب و حساسیت دارویی بررسی می‌شوند تا درمان آنتی‌بیوتیکی هدفمند انتخاب گردد. این آزمایش قادر است وجود باکتری‌هایی نظیر Chlamydia trachomatis، Neisseria gonorrhoeae، Mycoplasma hominis یا باکتری‌های بی‌هوازی را شناسایی کند که ممکن است در ایجاد اندومتریت یا بیماری التهابی لگن نقش داشته باشند. همچنین بررسی قارچ‌ها و ترشحات واژینال در زنان با علائم خارش یا ترشح غلیظ اهمیت بالایی دارد.

آزمایش‌های خون

آزمایش خون بخش مهمی از ارزیابی سیستمیک بیماران با علائم عفونت است. در شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC)، افزایش گلبول‌های سفید (لوکوسیتوز) همراه با بالا بودن درصد نوتروفیل‌ها نشانه التهاب یا عفونت باکتریایی فعال است. در کنار آن، آزمایش‌های التهابی مانند CRP و ESR میزان التهاب سیستمیک را مشخص می‌کنند. CRP معمولاً در عفونت‌های حاد به سرعت افزایش می‌یابد، در حالی که ESR شاخصی از التهاب مزمن‌تر است. در موارد شدید، پزشک ممکن است کشت خون نیز درخواست کند تا در صورت وجود باکتریمی (ورود باکتری به جریان خون)، درمان تزریقی مناسب آغاز شود. این داده‌ها به‌ویژه در تشخیص اندومتریت پس از زایمان یا عفونت‌های لگنی پیشرفته اهمیت دارند

سونوگرافی ترانس‌ واژینال (Transvaginal Sonography)

سونوگرافی ترانس‌ واژینال یکی از ابزارهای غیرتهاجمی و بسیار حساس برای بررسی ساختار رحم، ضخامت آندومتر و وضعیت بافت‌های اطراف آن است درسونوگرافی ممکن است علائمی مانند ضخیم شدن آندومتر، وجود مایع یا گاز در حفره رحمی و افزایش اکوی داخلی را نشان دهد. این یافته‌ها می‌توانند نشانه‌ی اندومتریت حاد یا مزمن باشند. در مواردی که شک به گسترش عفونت به لوله‌های رحمی یا تخمدان‌ها وجود دارد، انجام MRI لگن کمک می‌کند تا التهاب، آبسه یا تغییرات بافتی به‌طور دقیق‌تری بررسی شود. در زنان پس از زایمان، سونوگرافی علاوه بر ارزیابی التهاب، به شناسایی بقایای جفت یا بافت‌های عفونی نیز کمک می‌کند که می‌تواند علت تداوم تب یا خونریزی باشد.

آزمایش PCR یا تست‌های DNA

در شرایطی که نتایج آزمایش‌های معمول قطعی نیست یا بیمار دچار عفونت مزمن و مقاوم به درمان است، از روش‌های مولکولی مانند PCR (Polymerase Chain Reaction) برای شناسایی دقیق عامل عفونت استفاده می‌شود. در این روش، با تقویت بخش‌هایی از DNA یا RNA میکروب، حضور آن حتی در مقادیر بسیار کم نیز قابل تشخیص است. تست PCR می‌تواند میکروارگانیسم‌هایی مانند Chlamydia trachomatis، Mycoplasma genitalium، Ureaplasma urealyticum و Neisseria gonorrhoeae را شناسایی کند. علاوه بر این، در موارد خاص می‌توان با استفاده از PCR وجود ویروس‌هایی مانند HPV یا ویروس تبخال تناسلی (HSV) را نیز بررسی کرد. مزیت اصلی این روش دقت بالا، سرعت زیاد و توانایی تشخیص عفونت حتی پس از مصرف آنتی‌بیوتیک است.

ترشحات غیرطبیعی و بدبو از واژن
درد در ناحیه پایین شکم یا لگن
تب و لرز
خونریزی غیرعادی بین دوره‌های قاعدگی
احساس خستگی یا ضعف عمومی

برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های رحمی، رعایت چند نکته حیاتی توصیه می‌شود:
حفظ بهداشت فردی و استفاده از لباس زیر نخی تمیز
اجتناب از رابطه جنسی حفاظت‌نشده
مراجعه منظم به پزشک متخصص زنان
عدم استفاده خودسرانه از داروهای ضدعفونی یا آنتی‌بیوتیک‌ها
رعایت اصول بهداشتی در زایمان و اعمال جراحی زنان

جلوگیری از ناباروری : اگر به موقع درمان نشود ممکن است به لوله‌های فالوپ گسترش پیدا کرده و موجب انسداد آنها شود در نتیجه احتمال بارداری طبیعی کاهش می‌یابد.
پیشگیری از عفونت سیستمیک : عفونت‌های شدید می‌توانند از طریق جریان خون به سایر قسمت‌های بدن سرایت کنند و حتی خطرناک شوند.
درمان آسان‌تر و سریع‌تر : در مراحل اولیه درمان با آنتی‌بیوتیک‌های مناسب یا داروهای ضدالتهاب معمولاً موفقیت‌آمیز است ولی در موارد پیشرفته ممکن است نیاز به بستری شدن وجود داشته باشد.

تشخیص عفونت با انجام آزمایش‌های تخصصی اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا این نوع عفونت اگر به موقع شناسایی نشود می‌تواند به مشکلات جدی مانند ناباروری، درد مزمن لگنی و گسترش عفونت به تخمدان‌ها یا لوله‌ های فالوپ منجر شود. بسیاری از زنان ممکن است علائم را در مراحل اولیه جدی نگیرند اما تشخیص زودهنگام با کمک تست ها باعث می‌شود درمان ساده‌تر و مؤثرتر انجام شود.تشخیص دقیق به پزشک کمک می‌کند تا نوع عامل بیماری‌زا (باکتری، قارچ یا ویروس) و شدت التهاب را مشخص کند و داروی مناسب را انتخاب نماید. علاوه بر این مراجعه منظم به پزشک و انجام تست‌های دوره‌ای زنان می‌تواند از بازگشت دوباره عفونت جلوگیری کند.آگاهی از علائم هشداردهنده مانند ترشحات بدبو، درد زیر شکم، تب یا خونریزی غیرعادی به زنان کمک می‌کند تا سریع‌تر اقدام کنند و از آسیب‌های دائمی به رحم و سیستم باروری پیشگیری نمایند.

منابع
npistanbul.com
merckmanuals.com