آیا کیست گانگلیون روی مچ دست ممکن است خطرناک باشد؟

کیست‌های گانگلیون یکی از شایع‌ترین توده‌های خوش‌خیم هستند که معمولاً در نواحی مختلف بدن به‌ویژه در مفصل مچ انگشتان و مچ پا مشاهده می‌شوند. این برآمدگی ها که حاوی مایع ژلاتینی هستند در اغلب موارد بی‌خطرند و هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند. با این حال ممکن است برخی افراد نگران این باشند.
گانگلیون یک توده پر از مایع شفاف است که معمولاً در نزدیکی مفاصل یا تاندون‌ها شکل می‌گیرد. این برآمدگی ها معمولاً به اندازه نخود یا کوچک‌تر هستند و در بیشتر مواقع در نواحی مفصل مچ، پشت مچ، انگشتان یا مچ پا ظاهر می‌شوند. این برآمدگی بیشتر در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله مشاهده می‌شوند و در بیشتر موارد خود به خود و بدون نیاز به درمان خاصی از بین می‌روند.اگرچه این برآمدگی هابه طور کلی بی‌خطر هستند در برخی مواقع ممکن است باعث درد ناراحتی یا محدودیت در حرکت مفصل شوند. در مواردی که برآمدگی به اعصاب یا تاندون‌ها فشار وارد کند ممکن است فرد احساس بی‌حسی یا گزگز در ناحیه مبتلا داشته باشد. همچنین اگر این برآمدگی بزرگ شود یا به طور مکرر عود کند ممکن است نیاز به درمان‌هایی مانند تخلیه مایع یا جراحی داشته باشد.در مجموع معمولاً مشکلی جدی ایجاد نمی‌کنند اما در صورت بروز علائم خاص مانند درد شدید یا محدودیت در حرکت مشاوره با پزشک توصیه می‌شود.
اگر روی مچ دست خود برجستگی یا درد ناشی از کیست گانگلیون دارید توصیه می‌شود برای بررسی دقیق‌تر نزد دکتر فرهاد کرمیان فوق‌تخصص درمان بیماری‌های دست در مشهد مراجعه کنید تا بر اساس شرایط مفصل، بهترین روش درمان (غیرجراحی یا جراحی) انتخاب شود.

پر از مایع شفاف و ژله‌ای
قابل حرکت زیر پوست
اندازه آن می‌تواند متغیر باشد
ممکن است نرم یا سفت باشد
معمولاً بر اثر آسیب به مفصل یا استفاده بیش از حد از آن ایجاد می‌شود

اگرچه علت دقیق بروز مشخص نیست اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند.
استفاده بیش از حد از مفاصل: فعالیت‌های تکراری که مفصل را تحت فشار قرار می‌دهند ممکن است باعث ایجاد شوند.
ضربه یا فشار مکرر: آسیب به مفصل یا تاندون‌ها می‌تواند موجب تشکیل این برآمدگی ها شود.
التهاب تاندون‌ها: التهاب در نواحی مختلف بدن می‌تواند باعث تجمع مایع و ایجاد ضایعه شود.
ژنتیک: در برخی افراد عوامل ژنتیکی می‌توانند در ایجاد این ضایعه موثر باشند.

معمولاً ابتدا از طریق معاینه بالینی انجام می‌شود. پزشک با بررسی علائم بیمار و معاینه فیزیکی ناحیه‌ای که ضایعه در آن وجود دارد می‌تواند تشخیص اولیه را بدهد. معمولاً به صورت یک برجستگی نرم و قابل لمس در نزدیکی مفاصل یا تاندون‌ها ظاهر می‌شوند و این ویژگی‌ها می‌تواند به پزشک در شناسایی آن‌ها کمک کند.

معاینه بالینی

در این مرحله پزشک ابتدا به بررسی تاریخچه پزشکی بیمار پرداخته و از بیمار سوالاتی در مورد علائمی که تجربه کرده است مانند درد محدودیت حرکت یا تورم می‌پرسد. سپس با لمس و بررسی ناحیه مبتلا پزشک می‌تواند متوجه شود که آیا توده موجود شبیه به برآمدگی است یا خیر که معمولاً نرم و قابل حرکت هستند و زمانی که فشار کمی به آن‌ها وارد می‌شود معمولاً کمی تغییر شکل می‌دهند

سونوگرافی

اگر پزشک بخواهد تشخیص قطعی‌تری بگیرد یا در محل غیرمعمولی قرار داشته باشد ممکن است از سونوگرافی استفاده کند. سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا تصویر دقیقی از ساختار برآمدگی و مایع داخل آن بدست آورد. این روش غیرتهاجمی است و به پزشک اجازه می‌دهد که ضایعه را از سایر توده‌های غیرسرطانی یا حتی تومورها تفکیک کند. همچنین سونوگرافی می‌تواند اطلاعاتی در مورد اندازه و موقعیت آن را فراهم کند که در برنامه‌ریزی درمانی کمک‌کننده خواهد بود.

ام آر آی

در برخی موارد خاص پزشک ممکن است از MRI استفاده کند. این روش تصویربرداری دقیق‌تر از سونوگرافی است و به پزشک کمک می‌کند تا ساختارهای اطراف مانند تاندون‌ها و اعصاب را بهتر مشاهده کند. MRI به ویژه زمانی مفید است که در نزدیکی نواحی حساس یا عمیق‌تر در بدن قرار داشته باشد که دسترسی به آن‌ها از طریق معاینه بالینی دشوار است. MRI همچنین می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر محل و تأثیر آن بر ساختارهای مجاور کمک کند.

رادیوگرافی

در مواردی که پزشک بخواهد مشکلات استخوانی یا آسیب‌های مفصلی مرتبط با ضایعه را بررسی کند ممکن است از X-ray یا رادیوگرافی استفاده کند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا ببیند آیا به استخوان‌ها یا مفاصل آسیب زده است یا خیر. همچنین X-ray می‌تواند توده‌های دیگر که شبیه به ضایعه هستند (مانند تومورهای استخوانی) را از آن تفکیک کند.

آزمایش‌های دیگر

در برخی از موارد نادر برای تشخیص بهتر و تفکیک از سایر بیماری‌ها پزشک ممکن است از آزمایش‌های اضافی مانند نمونه‌برداری (بیوپسی) استفاده کند. اگر شک به وجود توده‌ای غیرگوش‌خیم یا احتمال عفونت وجود داشته باشد پزشک ممکن است مایع ضایعه را با استفاده از سوزن تخلیه کرده و برای تجزیه و تحلیل ارسال کند.

درمان‌هایی وجود دارد که بسته به شرایط فرد انتخاب می‌شوند.

درمان‌های غیرجراحی (محافظه‌کارانه)

استراحت مفصل: کاهش استفاده از مفصل و استراحت می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بستن مچ با بریس: استفاده از بریس برای کاهش حرکت مچ می‌تواند مفید باشد.
کمپرس گرم: استفاده از کمپرس گرم می‌تواند درد و تورم را کاهش دهد.
داروهای ضدالتهاب: مصرف داروهای ضدالتهاب می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.

تخلیه ضایعه

تخلیه مایع داخل با استفاده از سوزن یک روش ساده برای کاهش حجم ضایعه است. با این حال ممکن است دوباره پر شود.

جراحی

در صورتی که کی ضایعه ست دردناک باشد یا مکرراً عود کند جراحی می‌تواند بهترین گزینه باشد. این روش معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و پس از درمان احتمال عود کاهش می‌یابد.

اگرچه پیشگیری کاملاً ممکن نیست اما اقدامات زیر می‌توانند به کاهش خطر بروز کمک کنند:
اجتناب از فشار بیش از حد روی مچ
انجام حرکات کششی قبل از فعالیت‌های فیزیکی
استفاده از ابزارهای کمکی در کارهای تکراری

این برآمدگی ها هیچ‌گونه تهدید جدی برای سلامتی ندارند و به خودی خود از بین می‌روند. به عبارت دیگرهیچ‌گونه شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد به سرطان تبدیل می‌شوند یا باعث بروز مشکلات سرطانی می‌گردند.با این حال در برخی مواقع ممکن است افراد به اشتباه نگران سرطانی شدن شوند زیرا ظاهر آن‌ها می‌تواند شبیه به توده‌های سرطانی باشد. این نگرانی کاملاً بی‌پایه است زیرا این ضایعه ذاتاً خوش‌خیم هستند و هیچ‌گونه سلول سرطانی در آن‌ها وجود ندارد.در اغلب موارد بی‌خطر و غیرسرطانی هستند و نیازی به درمان ندارند. با این حال گاهی اوقات می‌توانند باعث درد ناراحتی یا محدودیت در حرکت مفصل شوند.
درد شدید: در صورتی که به اعصاب فشار وارد کند ممکن است باعث درد شدید در ناحیه مفصل مچ یا انگشتان شود.
محدود شدن حرکت مچ: در برخی موارد می‌تواند حرکت مفصل را محدود کرده و فعالیت‌های روزانه را دشوار کند.
فشار بر اعصاب: فشار روی اعصاب ممکن است موجب بی‌حسی یا گزگز در انگشتان و مفصل مچ شود.
بزرگ شدن سریع: در صورت رشد سریع ممکن است ظاهر ناخوشایندی به آن ناحیه بدهد.
امکان عود: در برخی موارد پس از تخلیه یا درمان ممکن است دوباره ایجاد شود.

خطر ترکاندن یا فشار دادن کیست

فشار دادن یا ترکاندن می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود:
فشار دادن ضایعه می‌تواند باعث ورود باکتری‌ها و ایجاد عفونت شود.
این کار می‌تواند به تاندون‌ها یا اعصاب آسیب وارد کند.
فشار یا ترکاندن می‌تواند باعث افزایش احتمال عود آن شود.

معمولاً بی‌خطر و خوش‌خیم هستند و به‌طور خودبه‌خود از بین می‌روند. اما در برخی موارد می‌توانند باعث درد تورم یا محدودیت در حرکت مفصل شوند. در این صورت درمان‌هایی مانند تخلیه مایع با سوزن یا جراحی ممکن است ضروری باشند. حتی در صورت نیاز به درمان این ضایعه ها معمولاً مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند و با مراقبت‌های مناسب به راحتی قابل کنترل هستند. بهترین اقدام در صورت مشاهده علائم شدید یا عود مکرر ضایعه مشاوره با پزشک متخصص برای تعیین روش درمانی مناسب است. به طور کلی معمولاً مشکلی جدی نیست و با روش‌های درمانی ساده می‌توان آن را مدیریت کرد و از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کرد.
منابع
my.clevelandclinic.org
krishahospital.in