برای انجام ام‌آر‌آی چه آمادگی‌ها و نکاتی را باید رعایت کنیم؟

ام‌آر‌آی یکی از دقیق‌ترین و ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری پزشکی است که بدون استفاده از اشعه تصاویر واضحی از اندام‌های داخلی بدن ارائه می‌دهد. برای اینکه نتیجه این تصویربرداری دقیق باشد رعایت چند نکته ساده ضروری است.
بیمار باید از وجود هرگونه وسیله فلزی یا کاشتنی در بدن مانند پِیس‌مِیکِر دریچه مصنوعی قلب یا ایمپلنت اطلاع دهد و در روز انجام این تست تمام وسایل فلزی را از خود جدا کند. در برخی موارد مانند تصویر برداری شکم یا لگن ناشتایی چندساعته لازم است و اگر قرار باشد ماده حاجب تزریق شود معمولاً بی‌عارضه است.
در طول تصویربرداری بیمار باید بی‌حرکت بماند و صدای بلند دستگاه طبیعی است و فرآیندی بدون درد و کاملاً ایمن است و پس از پایان آن می‌توان بلافاصله به فعالیت‌های روزمره بازگشت. رعایت همین چند نکته ساده تجربه‌ای راحت و نتیجه‌ای دقیق را برای بیمار به همراه دارد. در واقع با آگاهی و آمادگی مناسب انجام آن نه تنها استرس‌زا نیست بلکه می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و درمان مؤثرتر کمک کند.

اطلاع دادن وضعیت جسمی به پزشک

پیش از انجام لازم است پزشک یا تکنسین را از وضعیت جسمی خود مطلع کنید. موارد زیر باید حتماً ذکر شوند:
بارداری یا احتمال بارداری
وجود وسایل یا ایمپلنت‌های فلزی در بدن مانند پیس‌میکر، دریچه مصنوعی قلب، استنت، کلیپس آنوریسم، ایمپلنت گوش، پین یا پیچ استخوانی
انجام عمل جراحی در ماه‌های اخیر یا تزریق ماده حاجب در گذشته
حساسیت به داروها یا مواد حاجب
نکته: برخی از ایمپلنت‌ها با دستگاه سازگار نیستند و ممکن است تصویربرداری خطرناک باشد. در این موارد باید نوع وسیله و مشخصات آن پیش از انجام بررسی شود.

اجتناب از استفاده از وسایل و اشیای فلزی

در روز انجام باید از هر نوع جسم فلزی دوری کنید زیرا میدان مغناطیسی قوی دستگاه ممکن است باعث حرکت یا جذب آن‌ها شود.
همه وسایل فلزی از جمله زیورآلات، ساعت، کلید، کارت بانکی، موبایل، کمربند، سنجاق، مژه مصنوعی فلزی، پروتزهای دندانی متحرک، سمعک یا گیره سر را خارج کنید.
لباس‌هایی بپوشید که زیپ یا دکمه فلزی ندارند.
در بیشتر مراکز تصویربرداری لباس مخصوص بیمار داده می‌شود تا ایمنی کامل حفظ شود.
اگر شغل شما جوشکاری یا کار با فلزات است احتمال وجود خرده‌فلز در چشم‌ها وجود دارد. در این صورت ممکن است انجام عکس ساده از چشم‌ها قبل از ام‌آر‌آی ضروری باشد.

رژیم غذایی و مصرف داروها

در اغلب موارد برای انجام این تست نیازی به ناشتایی وجود ندارد اما در برخی شرایط باید این مورد رعایت شود:
در ام آر شکم یا MRCP معمولاً توصیه می‌شود ۴ تا ۶ ساعت قبل از تصویربرداری چیزی نخورید.
برای ام‌آر‌ لگن گاهی پر بودن نسبی مثانه لازم است. دستور مرکز را دقیق دنبال کنید.
برای ام‌آر‌قلب با آزمون استرس باید از شب قبل از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز کنید.
داروهای روزانه خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید مگر اینکه پزشک توصیه دیگری کرده باشد.

آمادگی عمومی در روز تصویربرداری

لباس راحت و بدون اجزای فلزی بپوشید.
از لوازم آرایشی براق لاک‌های حاوی ذرات فلزی و اسپری مو خودداری کنید.
چسب‌های پوستی دارای لایه فلزی یا پمادهای گرم‌کننده را جدا کنید.
اگر قرار است داروی آرام‌بخش دریافت کنید حتماً با همراه مراجعه کنید و در همان روز رانندگی نکنید.

کنترل اضطراب و ترس از فضای بسته

برخی افراد هنگام ورود به دستگاه احساس اضطراب یا ترس از فضای بسته دارند. این احساس طبیعی است و راهکارهایی برای کاهش آن وجود دارد:
پیش از تصویربرداری با تکنسین صحبت کنید تا در جریان مراحل قرار بگیرید.
در صورت نیاز با نظر پزشک از داروهای آرام‌بخش خفیف استفاده کنید.
هنگام انجام این تست سعی کنید با تنفس آرام و عمیق ذهن خود را متمرکز کنید.
در بعضی مراکز امکان گوش دادن به موسیقی در حین تصویربرداری نیز فراهم است.

در صورت نیاز به تزریق ماده حاجب

گاهی برای وضوح بیشتر تصاویر پزشک تزریق ماده حاجب را توصیه می‌کند.
ماده حاجب معمولاً از نوع گادولینیوم است و در بیشتر افراد بی‌عارضه است.
در افراد مبتلا به نارسایی کلیوی باید با احتیاط و پس از بررسی آزمایش کراتینین استفاده شود.
در دوران بارداری فقط در صورت ضرورت پزشکی انجام می‌شود.
در دوران شیردهی معمولاً نیاز به قطع شیر نیست اما اگر مادر ترجیح دهد می‌تواند تا ۲۴ ساعت پس از تزریق شیر خود را دوشیده و دور بریزد

ام‌آر در کودکان

پیش از انجام تصویربرداری توضیح ساده و آرام‌بخش به کودک باعث کاهش اضطراب او می‌شود.
در صورت نیاز با نظر پزشک از آرام‌بخش یا بیهوشی کوتاه‌مدت استفاده می‌شود تا کودک بی‌حرکت بماند.
والدین معمولاً تا آستانه اتاق همراه کودک هستند و در برخی موارد در صورت ایمنی می‌توانند در اتاق حضور داشته باشند.

بیماران دارای ترس از فضای بسته

برخی افراد هنگام انجام احساس اضطراب یا تنگی فضا دارند. با رعایت چند نکته می‌توان این مشکل را برطرف کرد:
در بعضی مراکز از دستگاه‌های بازتر و عریض‌تر استفاده می‌شود که احساس راحتی بیشتری ایجاد می‌کند.
تمرکز بر تنفس آرام بستن چشم‌ها یا گوش دادن به موسیقی می‌تواند به آرامش کمک کند.
در صورت نیاز پزشک می‌تواند آرام‌بخش خفیف تجویز کند.
حضور همراه در اتاق (در صورت ایمنی) باعث اطمینان خاطر بیشتر بیمار می‌شود.

روی تخت دراز می‌کشید و کویل مناسب روی ناحیه قرار می‌گیرد
صداهای ضربه‌ای می‌شنوید. گوشی یا هدفون داده می‌شود
حرکت نکنید تا تصویر واضح بماند
در برخی توالی‌ها باید چند ثانیه نفس را نگه دارید
در دستتان دکمه تماس قرار می‌دهند. هر لحظه می‌توانید اطلاع دهید
زمان اسکن بسته به ناحیه بین ۱۵ تا ۴۵ دقیقه است. برخی آزمون‌ها طولانی‌ترند
اگر تزریق نداشتید می‌توانید به کارهای روزمره برگردید
اگر گادولینیوم دریافت کردید آب کافی بنوشید
اگر آرام‌بخش گرفته‌اید همان روز رانندگی نکنید
در صورت بروز کهیر شدید تنگی نفس سرگیجه ماندگار یا درد غیرعادی با مرکز تماس بگیرید

آمادگی درست برای انجام ام‌آر‌آی ساده است. فلزات را کنار بگذارید دستورهای مربوط به ناشتایی یا پر بودن مثانه را رعایت کنید و درباره کاشتنی‌ها بارداری وضعیت کلیه و اضطراب خود صادقانه اطلاع دهید. با همین چند اقدام ساده تصویربرداری دقیق‌تری خواهید داشت و روند تشخیص برای شما سریع‌تر و ایمن‌تر پیش می‌رود. فراهم‌سازی صحیح پیش از انجام ام‌آر‌آی نه‌تنها دقت تشخیص را افزایش می‌دهد بلکه باعث آرامش و اطمینان خاطر بیمار نیز می‌شود. رعایت نکاتی مانند پرهیز از وسایل فلزی اطلاع دقیق از شرایط جسمی و کنترل استرس از مهم‌ترین مراحل پیش از انجام اسکن است. به خاطر داشته باشید که مشورت با پزشک و پیروی از دستورالعمل‌های مرکز تصویربرداری بهترین راه برای تجربه‌ای ایمن و دقیق در فرایند ام‌آر‌آی است.

منابع
radiology.ucsf.edu
healthimages.com