بازی درمانی چیست؟

بازی درمانی یا Play Therapy چیست؟

"بازی یک حالت طبیعی ابراز وجود و یک شیوه ایده آل برای برقراری و ایجاد روابط با کودکان بین سنین 3 تا 12 یا حتی گاهی در بزرگسالان است." بازی درمانی دریچه ای به اضطراب ها و خیالات مربوط به سن باز می کند و برای ارتباط، ارزیابی و درمان، به ویژه در کودکان، قدرتمند است.
در اوایل، روان درمانگران بازی را به عنوان فرصتی برای تحقق آرزوها، جذب واقعیت و تسلط بر اضطراب های رشدی تشخیص دادند اما اخیراً، تحقیقات، بازی تراپی را به عنوان ابزاری قدرتمند در درمان کودکان نیز می دانند.
به جای رویکردهای رسمی مانند تمرین مهارت ها، بازی با فرافکنی عمدی بازنمایی ذهنی کودک به واقعیت همراه می شود و در عین حال فرد آگاه است که این یک تظاهر است.
به این ترتیب، بازی درمانی به عنوان یک زبان مناسب رشد برای کار با کودکان شناخته می شود و به ارتقای رابطه بین درمانگر و مراجع به عنوان یک عامل اصلی شفابخش برای کودکانی که مشکلات و اختلالات رفتاری، رشدی و درونی را تجربه می کنند، کمک می کند.
بازی همچنین این پتانسیل را دارد که به کودکان کمک کند تا بسیاری از مهارت‌های تأییدکننده و تقویت کننده زندگی، از جمله مقابله، را بیاموزند و رشد دهند. "در بازی درمانی، بازی در ارائه دیدگاه جدیدی به خود و یا محیط، که در قلب تاب آوری به عنوان یک قدرت درمانی بازی قرار دارد، دگرگون کننده می شود"
بازی درمانی توسط متخصصین بهداشت روان دارای مجوز مانند روانشناسان و روانپزشکان انجام می شود.
یک درمانگر آموزش دیده می تواند از زمان بازی برای مشاهده و کسب بینش در مورد مشکلات کودک استفاده کند. سپس درمانگر می تواند به کودک کمک کند تا احساسات را کشف کند و با آسیب های حل نشده مقابله کند. از طریق بازی، کودکان می توانند مکانیسم های مقابله ای جدید و نحوه تغییر جهت دادن رفتارهای نامناسب را بیاموزند.
اگر قصد انجام این تکنیک را دارید به کمک ایران نوبت می توانید به لیستی از مراکز روان شناسی این خدمت را ارائه می دهند، دسترسی داشته باشید.

فواید

طبق گفته Play Therapy International، تا 71 درصد از کودکانی که به بازی درمانی مراجعه می کنند ممکن است تغییرات مثبتی را تجربه کنند.
در حالی که برخی از کودکان ممکن است با تردید شروع کنند، اما نگران نباشید اعتماد به درمانگر کم کم بیشتر می شود. در گذر زمان آنها احساس راحتی بیشتری می کنند و پیوندشان با درمانگر تقویت می شود.
برخی از مزایای بالقوه بازی درمانی عبارتند از:
مسئولیت بیشتر در قبال برخی رفتارها
توسعه راهبردهای مقابله ای و مهارت های حل مسئله خلاق
احترام به خود
همدلی و احترام به دیگران
کاهش اضطراب
یادگیری کامل تجربه کردن و بیان احساسات
مهارت های اجتماعی قوی تر
روابط خانوادگی قوی تر
بازی درمانی همچنین می تواند استفاده از زبان را تشویق کند یا مهارت های حرکتی ظریف و درشت را بهبود بخشد.
فقط لازم به ذکر است اگر کودک شما یک بیماری روانی یا جسمی تشخیص داده شده دارد، بازی درمانی جایگزین داروها یا درمان های ضروری دیگر نمی شود. بازی درمانی را می توان به تنهایی یا در کنار سایر روش های درمانی استفاده کرد.

چه زمانی استفاده می شود؟

اگرچه افراد در هر سنی می توانند از بازی درمانی بهره ببرند، اما معمولاً برای کودکان بین 3 تا 12 سال استفاده می شود. بازی درمانی ممکن است در شرایط مختلفی مفید باشد، مانند:
تأخیر رشدی یا اختلالات یادگیری
رفتارهای مشکل ساز در مدرسه
رفتار پرخاشگرانه یا عصبانی
مسائل خانوادگی مانند طلاق، جدایی یا مرگ یکی از اعضای نزدیک خانواده
بلایای طبیعی یا حوادث آسیب زا
خشونت خانگی، سوء استفاده یا بی توجهی
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
اضطراب، افسردگی، اندوه
اختلالات خوردن
رفع اختلالات ادرار و دفع

چگونگی بازی درمانی

گاه ممکن است کودکان چیزی را احساس کنند، اما در بسیاری از موارد، یا نمی توانند آن را به بزرگسالان بیان کنند یا بزرگسال قابل اعتمادی ندارند که آن را به او بیان کنند.
از سوی دیگر، بزرگسالان می توانند نشانه های کلامی و غیرکلامی کودک را اشتباه تعبیر کنند یا به طور کامل نادیده بگیرند. درمانگر به کودک در دنیای خود و در سطح خود می پیوندد.
کودکان از طریق بازی یاد می گیرند جهان و جایگاه خود را در آن درک کنند. اینجا جایی است که آنها آزادند تا احساسات درونی و عمیق ترین احساسات خود را به نمایش بگذارند. در بازی تراپی اسباب‌بازی‌ها می‌توانند به عنوان نماد عمل کنند و معنای بیشتری پیدا کنند
در حین بازی، کودک ممکن است کمتر تحت مراقبت قرار گیرد و تمایل بیشتری برای به اشتراک گذاشتن احساسات خود داشته باشد. اما تحت فشار نیستند آنها اجازه دارند در زمان خود و با روش ارتباطی خود این کار را انجام دهند.
بازی درمانی بسته به درمانگر و نیازهای خاص کودک متفاوت خواهد بود. برای شروع، درمانگر ممکن است بخواهد کودک را در حال بازی مشاهده کند و یا با اطرافیان کودک گفتگویی داشته باشد.
پس از یک ارزیابی کامل، درمانگر برخی از اهداف درمانی را تعیین می‌کند و برنامه‌ای برای چگونگی ادامه آن تدوین می‌کند.
بازی درمانگران به نحوه برخورد کودک با جدا شدن از والدین و اطرافیان، نحوه بازی تنها و نحوه واکنش آنها هنگام بازگشت والدین و اطرافیان توجه می کنند.
در مورد نحوه تعامل کودک با انواع مختلف اسباب بازی ها و نحوه تغییر رفتار آنها از جلسه ای به جلسه دیگر می توان چیزهای زیادی آشکار کرد. آنها ممکن است از بازی برای نشان دادن ترس ها و اضطراب ها، به عنوان یک مکانیسم تسکین دهنده، یا برای درمان و حل مشکل استفاده کنند.
بازی درمانگران از این مشاهدات به عنوان راهنمایی برای مراحل بعدی استفاده می کنند. هر کودک متفاوت است، بنابراین درمان متناسب با نیازهای فردی آنها انجام می شود.
در برخی موارد، درمانگر ممکن است والدین، خواهر و برادر یا سایر اعضای خانواده را وارد بازی درمانی کند. این به عنوان فرزند درمانی شناخته می شود. این می تواند به آموزش حل تعارض، ترویج و بهبود پویایی خانواده کمک کند.

انواع تکنیک ها

جلسات معمولا 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد و یک بار در هفته یا بیشتر برگزار می شود. تعداد جلسات مورد نیاز به کودک و میزان پاسخ او به این نوع درمان بستگی دارد. درمان می تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود.
بازی درمانی می تواند مشتقیم و یا غیر مستقیم باشد. در رویکرد مستقیم، درمانگر با مشخص کردن اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌هایی که در جلسه استفاده می‌شود، رهبری را بر عهده خواهد گرفت. درمانگر بازی را با هدف خاصی در ذهن هدایت می کند.
رویکرد غیر مستقیم ساختار کمتری دارد. کودک می تواند اسباب بازی ها و بازی ها را به دلخواه انتخاب کند. آن‌ها آزادند که به روش خودشان با دستورالعمل‌ها یا وقفه‌های کمی بازی کنند. درمانگر از نزدیک مشاهده خواهد کرد و در صورت لزوم مشارکت خواهد کرد.
جلسات باید در محیطی برگزار شود که کودک احساس امنیت کند و محدودیت‌های کمی وجود داشته باشد. درمانگر ممکن است از تکنیک هایی استفاده کند که شامل موارد زیر است:
تجسم خلاق
داستان سرایی
نقش آفرینی
گوشی های اسباب بازی
عروسک،فیگور، حیوانات عروسکی و ماسک
هنر و صنایع دستی
آب و شن بازی
بلوک ها و لگو های اسباب بازی
رقص و حرکت خلاق
بازی موزیکال

نمونه هایی از بازی های درمانی

بسته به موقعیت درمانگر، یا کودک را به سمت روش‌های خاصی از بازی راهنمایی می‌کند یا به او اجازه می‌دهد خودش انتخاب کند. راه های مختلفی وجود دارد که درمانگر می تواند از بازی درمانی برای شناخت کودک و کمک به او برای مقابله با مشکلاتش استفاده کند.
به عنوان مثال، درمانگر ممکن است به کودک خانه عروسک و تعدادی عروسک پیشنهاد دهد و از وی بخواهد تا مشکلاتی را که در خانه دارند، حل کنند. یا ممکن است کودک را تشویق کنند تا از عروسک های دستی برای بازآفرینی چیزی که به نظر آنها استرس زا یا ترسناک است، استفاده کند.
گاه روان درمانگران ممکن است از کودک بخواهند که یک داستان مثل "روزی روزگاری" تعریف کند تا ببینند کودک چه چیزی را ممکن است در ذهن خود پرورش دهد. یا ممکن است از کتاب در درمان هایشان استفاده کنند، به طور مثال داستان هایی بخوانند که مشکلی مشابه مشکل فرزند شما را حل کند.

بازی درمانی برای سایر گروه ها

بازی فقط برای بچه ها نیست و بازی درمانی هم فقط مخصوص کودکان نیست. نوجوانان و بزرگسالان نیز ممکن است در بیان احساسات درونی خود با کلمات مشکل داشته باشند. بازی درمانی برای بزرگسالان ممکن است به عنوان مکمل سایر انواع درمان و داروها استفاده شود.
بازی درمانی در بزرگسالانی از جمله افراد زیر موثر است:
ناتوانی های ذهنی
زوال عقل
بیماری مزمن، مراقبت تسکینی و مراقبت از آسایشگاه
مصرف مواد
تروما و آزار جسمی
مسائل مدیریت خشم
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
مسائل حل نشده دوران کودکی
هنگام کار با بزرگسالان، هنردرمانی، موسیقی درمانی می تواند با بازی درمانی ترکیب شود و به آشکار شدن آسیب‌های پنهان و بهبود آن ها کمک کند. تحت راهنمایی یک درمانگر باتجربه، بازی می تواند ابزار ارزشمندی برای برخی اختلالات و مشکلات در بزرگسالان باشد.

بازی درمانی کودکان اوتیسمی

بازی درمانی برای کودکان اوتیسمی می تواند بهبود قابل توجهی در مهارت های اجتماعی، شناختی و حرکتی آنها را به همراه داشته باشد. برخی از بازی های درمانی کودکان اوتیسمی شامل بازی های شناختی مثل پازل، بازی های نقش آفرینی، بازی های جمع آوری و جایگذاری، بازی های حرکتی و بازی های الکترونیکی هستند. هدف این بازی ها، بهبود مهارت های ارتباطی، توجه و تمرکز، تعامل اجتماعی و مهارت های حرکتی کودکان اوتیسمی است.

بازی درمان کودکان بیش فعال

برای کودکان بیش فعال، بازی درمانی می تواند بهبود قابل توجهی در مهارت های اجتماعی، شناختی و حرکتی آنها را به همراه داشته باشد. برخی از بازی های درمانی کودکان بیش فعال شامل بازی های حرکتی، بازی های تعاملی، بازی های تمرکز و بازی های خلاقیت هستند. هدف این بازی ها، بهبود مهارت های توجه و تمرکز، کنترل حرکتی، مهارت های ارتباطی و تعامل اجتماعی کودکان بیش فعال است.

کلام آخر

بازی درمانی روشی درمانی است که از بازی برای کشف و مقابله با مسائل روانی استفاده می کند. می توان آن را به تنهایی، به ویژه برای کودکان، یا همراه با سایر درمان ها و داروها استفاده کرد.
برای بهره مندی از بهترین نتیجه از بازی درمانی، به دنبال یک مرکز ارائه دهنده خدمات بازی درمانی دارای مجوز و با تجربه در حیطه کاری روانشناسان باشید.
اگر در این زمینه تجربه ای ندارید، ایران نوبت می‌تواند به شما در پیدا کردن یک متخصص بازی درمانی کودکان در منطقه خود کمک کند.

منبع: پلی تراپی اینترنشنال