نشانه هایی که سونوگرافی لگن را ضروری می کند

سونوگرافی لگن

pelvic ultrasound یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌کند تا تصاویری از ساختارهای داخلی ناحیه لگن ایجاد کند. این تکنیک برای بررسی اندام‌ها و بافت‌های نرم داخل لگن بدون استفاده از تابش یا اشعه است و به همین دلیل روشی ایمن محسوب می‌شود این تست می‌تواند به تشخیص و ارزیابی شرایط مختلفی که بر نواحی لگن تأثیر می‌گذارند، کمک کند به طور معمول شامل بررسی اندام‌ها و ساختارهای موجود در ناحیه لگن می‌شود.

در pelvic ultrasound چه قسمت هایی بررسی می شود؟

قسمت‌های مختلف لگن در زنان و مردان شامل اندام‌ها و ساختارهای مهمی است که نقش‌های اساسی در سیستم تولیدمثلی، دفع ادرار و عملکرد دیگر اندام‌ها دارند.
در اینجا به توضیح قسمت‌های اصلی لگن می‌پردازیم:

اندام های زنان

رحم
اندام عضلانی که در آن جنین رشد می‌کند. رحم در میان لگن قرار گرفته و به دیواره‌های لگن توسط رباط‌ها متصل است.
تخمدان‌ها
دو غده کوچک که تخمک‌ها و هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون را تولید می‌کنند.
لوله‌های فالوپ
دو لوله که تخمک‌ها را از تخمدان‌ها به رحم هدایت می‌کنند. در این لوله‌ها لقاح اسپرم و تخمک رخ می‌دهد.
واژن
کانال عضلانی که از دهانه رحم به خارج بدن متصل می‌شود و در فرایندهای جنسی و زایمان نقش دارد.
مثانه
اندامی که در جمع‌آوری و ذخیره ادرار نقش دارد. مثانه در قسمت جلوی لگن قرار دارد.
مقعد
بخش پایانی روده بزرگ که در پایین لگن واقع شده و محل دفع مدفوع است.
سرویکس (گردن رحم)
بررسی طول سرویکس توسط این سونوگرافی یکی از مولفه‌های مهم در مراقبت‌های پره‌ناتال است، به ‌ویژه برای زنانی که در خطر زایمان زودرس قرار دارند.

اندام های مردان

پروستات
غده‌ای که در زیر مثانه قرار دارد و مایعی را تولید می‌کند که بخشی از منی است.
مثانه
عملکردی مشابه به مثانه زنان دارد.
مقعد
همانند زنان، محل دفع مدفوع.
وزیکول‌های سمینال
غده‌هایی که مایع منی را تولید می‌کنند و در پشت مثانه قرار دارند.
عضلات لگن
مجموعه‌ای از عضلات که کف لگن را تشکیل می‌دهند و نقش مهمی در حمایت از اندام‌های لگن و کنترل عملکردهای بیورولوژیک دارند.
رباط‌ها و بافت‌های نرم
این بافت‌ها به حمایت و نگهداری اندام‌های داخل لگن کمک می‌کنند.

علائم مشکلات لگن

درد لگن می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز پیدا کند و نشانه‌های متفاوتی داشته باشد که عبارت اند از:
درد مزمن یا حاد که می‌تواند به صورت ناگهانی (حاد) یا به صورت دائمی و مداوم (مزمن) احساس شود. درد ممکن است به صورت کششی، سوزن‌سوزن شدن، ضربان‌دار یا فشاری باشد.
درد هنگام دفع مدفوع یا ادرار، افزایش ادرار و تکرر ادرار.
درد هنگام رابطه جنسی معروف به دیسپارونیا، که ممکن است نشان‌دهنده‌ی مشکلاتی در اندام‌های تناسلی داخلی باشد.
خونریزی واژینال غیرطبیعی شامل خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، خونریزی بعد از رابطه جنسی یا خونریزی بعد از یائسگی.
نفخ یا احساس فشار در ناحیه لگن که ممکن است به علت تجمع مایعات، التهاب یا تومورها باشد.
درد متناوب یا دوره‌ای مانند درد قاعدگی شدید که ممکن است ناشی از اندومتریوز یا دیگر بیماری‌های التهابی لگن باشد.

دلایل انجام سونوگرافی محدوده لگن

تشخیص بیماری‌های زنان

سونوگرافی ناحیه لگن می‌تواند برای تشخیص اختلالات و ناهنجاری های مختلفی در زنان از جمله موارد زیر استفاده شود:
فیبروئیدها
کیست های تخمدان
بیماری‌های التهابی لگن
بررسی طول دهانه رحم در زنان باردار برای زایمان زودرس
تشخیص ناهنجاری ‌های دیواره رحم و بررسی خونریزی غیر طبیعی از واژن
بررسی توده در طی معاینه لگنی
بررسی شکل و سایز رحم و تخمدان ها
بارداری‌های خارج از رحم
بررسی ناباروری و پیگیری درمان‌های ناباروری

تشخیص بیماری مردان

سونوگرافی محدوده لگن، در مردان می‌تواند برای تشخیص موارد زیر به کار رود:
سرطان پروستات
بررسی وزیکول سمینال
نمونه برداری از پروستات
بررسی مشکلات ادراری
به علت بزرگ شدن پروستات مثل هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
بررسی مشکلات غده پروستات که باعث ناباروری می شود
سونوگرافی محدوده لگنی به دلایل متعددی انجام می‌شود، با توجه به شرایط خاص و نیازهای بیمار.
در اینجا به برخی از دلایل مهم برای انجام این نوع سونوگرافی اشاره می کنیم:

مدیریت و کنترل درد لگنی

برای بیمارانی که دچار درد مزمن یا حاد لگنی هستند، سونوگرافی می‌تواند به تعیین علت درد و ارائه راهنمایی برای درمان کمک کند.

پیگیری وضعیت IUD وسیله داخل رحمی

سونوگرافی برای اطمینان از جایگاه صحیح IUD در رحم استفاده می‌شود و در صورت لزوم، راهنمایی برای تنظیم یا جایگزینی آن ارائه می‌دهد.

بررسی علائم پیش از قاعدگی (PMS)

این روش می‌تواند به شناسایی مشکلاتی که ممکن است باعث درد شدید یا نامنظمی‌های قاعدگی شود، کمک کند.

تشخیص سرطان

برای تشخیص اولیه سرطان‌های لگنی مانند سرطان تخمدان، رحم و پروستات استفاده می‌شود. این روش می‌تواند تومورها، ضایعات غیرطبیعی و بزرگ شدن غده‌ها را نشان دهد.

تشخیص و مدیریت مشکلات مثانه

این روش می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند سنگ‌های مثانه، عفونت‌ها، بررسی مشکلات ادراری و عملکردی مثانه و بررسی اندازه مثانه قبل و بعد از دفع ادرار کمک کند. همچنین مشخص می کند که مثانه ادرار را به طور کامل تخلیه می کند یا خیر.

پیگیری وضعیت پس از عمل‌های جراحی لگن

سونوگرافی می‌تواند برای ارزیابی نتایج جراحی‌های لگن و تشخیص عوارض احتمالی پس از جراحی استفاده شود. این امر برای اطمینان از بهبودی و تشخیص زودهنگام هرگونه مشکلی که ممکن است پس از جراحی رخ دهد، مانند خونریزی داخلی، عفونت، یا تشکیل زخم‌های داخلی مهم است.

تشخیص و مدیریت بیماری‌های مقاربتی

در مواردی که بیماری‌های مقاربتی منجر به علائم لگنی شده‌اند، سونوگرافی می‌تواند در تشخیص عوارض ناشی از این بیماری‌ها مانند بیماری‌های التهابی لگن کمک کند.

بررسی پیچیدگی‌های بارداری

به عنوان بخشی از بررسی‌های معمول بارداری استفاده می‌شود، به ویژه برای تشخیص موقعیت، سلامت و رشد جنین. همچنین می‌تواند برای تشخیص بارداری‌های خارج از رحم و دیگر پیچیدگی‌های بارداری استفاده شود.

هدایت سوزن هنگام انجام بیوپسی

برای انجام اقدامات تهاجمی مانند بیوپسی یا خارج کردن محتویات کیست‌ها از سونوگرافی برای هدایت سوزن استفاده می‌شود.

آسپیراسیون مایع فولیکول و تخمک از تخمدان ها

آسپیراسیون فولیکولی یک روش تخصصی است که طی آن مایع فولیکول و تخمک‌ها از تخمدان‌های یک خانم برای استفاده در فرآیندهای لقاح آزمایشگاهی (IVF) برداشته می‌شوند. این روش معمولاً با کمک سونوگرافی ترانس‌ واژینال انجام می‌شود.

سه روش متداول انجام سونوگرافی لگن

سونوگرافی محدوده لگن می‌تواند با استفاده از چندین روش انجام شود، که هرکدام برای شرایط خاصی مناسب هستند:

سونوگرافی ترانس ‌ابدومینال (Transabdominal Ultrasound)

در این روش، دستگاه سونوگرافی روی سطح پوست شکم بیمار، که به طور معمول با ژل اولتراسوند پوشانده شده است، کشیده می‌شود. این روش اغلب برای دید کلی از اندام‌های لگن استفاده می‌شود و می‌تواند تصاویری از رحم، تخمدان‌ها و پروستات ارائه دهد.

سونوگرافی ترانس ‌واژینال (Transvaginal Ultrasound)

در این روش، یک پروب اولتراسوند کوچک و طویل وارد واژن می‌شود. این روش برای بررسی دقیق‌تر رحم و تخمدان‌ها در زنان استفاده می‌شود و تصاویری واضح‌تر و دقیق‌تر از سونوگرافی ترانس ‌ابدومینال ارائه می‌دهد. این روش بیشتر برای تشخیص مشکلاتی مانند فیبروئیدها، سیست‌ها و بررسی بارداری‌های اولیه توصیه می‌شود.

سونوگرافی ترانس ‌رکتال (Transrectal Ultrasound)

در این روش، پروب اولتراسوند وارد رکتوم می‌شود. این روش بیشتر برای مردان به منظور ارزیابی پروستات و گاهی اوقات برای بررسی غدد سمینال استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به تشخیص سرطان پروستات و دیگر بیماری‌های مرتبط با پروستات کمک کند.

آمادگی های لازم برای انجام سونوگرافی ناحیه لگن

سونوگرافی به صورت ترانس ‌ابدومینال

برای این نوع سونوگرافی، بیمار باید با مثانه نسبتا پر باشد. به این منظور، توصیه می‌شود که بیمار حدود یک ساعت قبل از زمان تعیین شده برای سونوگرافی، حدود یک تا دو لیتر آب بنوشد و از رفتن به دستشویی خودداری کند تا زمان سونوگرافی، پوشیدن لباسی راحت که به آسانی قابل برداشتن یا بالا کشیدن باشد، توصیه می‌شود.

سونوگرافی به صورت ترانس ‌واژینال

برای سونوگرافی ترانس‌واژینال لازم است مثانه خالی باشد تا پروب به راحتی قرار گیرد و تصاویر واضح‌تری حاصل شود. رعایت بهداشت فردی به دلیل ورود پروب به داخل واژن، توصیه می‌شود که بیمار قبل از مراجعه به کلینیک بهداشت فردی خود را رعایت کند.

سونوگرافی به صورت ترانس‌ رکتال

برای سونوگرافی ترانس‌رکتال، ممکن است نیاز باشد که بیمار قبل از انجام سونوگرافی رژیم غذایی خاصی را دنبال کند یا از ملین استفاده کند تا روده‌ها تخلیه شوند، گاهی اوقات توصیه می‌شود که بیمار شیاف گلیسیرین یا مواد ملین دیگری را قبل از سونوگرافی استفاده کند تا روده خالی باشد.

سخن آخر

سونوگرافی محدوده لگن ابزاری بسیار مفید و چند منظوره است که می‌تواند به پزشکان کمک کند تا یک تصویر دقیق و جامع از شرایط لگنی بیماران خود داشته باشند، و در نتیجه تشخیص دقیق‌ و درمان مناسب را انجام دهند.